Tímarit Máls og menningar - 01.02.2006, Blaðsíða 93

Bókmenntir
eru síðan hluti af yfirgripsmikinni kirkjulegri táknfræði sem er lykill að boð-
skap verkanna.
Loks sækir á undirritaðan sú hugsun að Þóra hafi sniðið sér helst til þröngan
stakk í umfjölluninni. Mikill meirihluti þeirra verka sem hún tekur til athug-
unar er í fórum Þjóðminjasafnsins, þar sem hún vinnur sem sérfræðingur.
Ekki er óeðlilegt að þau hafi forgang. En úr því hún hefur fyrir því að minnast
á handritalýsingar í tveimur lögbókarhandritum feðganna Gríms Skúlasonar
og áðurnefnds Björns Grímssonar, sem finna má í stofnun Árna Magnússonar,
er bagalegt að hún skuli ekki stíga skrefið til fulls og fella síðari tíma hand-
ritalýsingar inn í myndlistarsögulegt yfirlit sitt. Af nógu er að taka. Þar með
yrði til fyllri mynd af því tímabili sem um ræðir, auk þess sem ég er sannfærð-
ur um - miðað við árangursríkan samanburð Þóru á skreyti - að með því að
gaumgæfa í samhengi málverk, útskurð og myndskreytingar handrita væri
hægt að feðra enn fleiri verk en þegar hefur verið gert.
Ég var einnig að vona að Þóra tæki til athugunar um tylft illa farinna og
ófeðraðra olíumálverka af íslensku landslagi, sennilega frá því seint á 18 öld,
sem legið hafa óskráð í geymslum Listasafns íslands frá því elstu menn muna.
Að vísu gerir hún það ekki, en það sem hún hefur að segja um Jón Ólafsson
yngri frá Svefneyjum (1738-1775) í bók sinni sannfærði mig um að hann gæti
verið höfundur þessara málverka. Því er Mynd á þili strax farin að gera í blóð-
ið sitt sem þekkingargrunnur.
Kristján Jóhann Jónsson
Sjóndeildarhringurinn og sjálfið
Matthías Viðar Sæmundsson: Héðinn, Bríet, Valdimar og Laufey. Fjölskylda og samtíð
Héðins Valdimarssonar. JPV útgáfa 2004.
Bók Matthíasar Viðars Sæmundssonar um Héðin Valdimarsson hefur nöfn
foreldra hans og systur með í titlinum en með örlítið minna letri. Undirtitill er
svo: „Fjölskylda og samtíð Héðins Valdimarssonar“. Með því er strax gefið í
skyn að þetta sé ævisaga Héðins en hverfist þó ekki um viðfangsefni sitt á þann
hátt sem algengastur er í ævisögum. í þessari bók eru sjálfið og einstakling-
urinn með öðrum orðum ekki eins fastar stærðir og við viljum sífellt vera
láta.
Nú hefur satt að segja gengið á ýmsu í sögu sjálfsins en flestir held ég að geti
hallast að því að skilningur einstaklingsins á hlutverki sínu, gerð og mótun sé
það sem venjulega er kallað sjálf.1 í sögulegu ljósi verður að líta á þetta hugtak
í tengslum við einstaklingshyggjuna sem stöðugt hefur sótt á síðustu tvær
TMM 2006 ■ 1
91