Heimsmynd - 01.10.1987, Blaðsíða 89

urníðslu — „subbustaður“ segir Hanna
María — en það megnaði ekki að brjóta
i niður samstöðuna og baráttuandann sem
gripið hafði jafnt nemendur sem kennara.
Þetta var kvöldskóli og menn lögðu ótrú-
lega hart að sér; Hanna María fór í skól-
ann beint úr vinnunni klukkan fimm og
æfði sig upp á eigin spýtur þangað til
1 kennslustundir byrjuðu klukkan átta; síð-
an var hún oft í skólanum langt fram yfir
miðnætti.
„Þetta var hörku skóli, hundrað prós-
ent mætingarskylda og engum leiðst að
taka það rólega,“ segir Hanna María nú.
„Þegar Leiklistarskólinn
* var stofnaður eftir fyrsta
veturinn minn í SAL var
kennslan mótuð beint eftir
aðferðunum þar. Eg man
að harkan var slík að einu
sinni þegar ég fékk ein-
hverja Asíuinflúensu og lá
í þrjár vikur fékk ég
j áminningu og skammir frá
skólastjóranum. Það þótti
mér súrt því annars mætti
ég í hvern einasta tíma um
veturinn. Við vorum tólf
sem fórum úr mínum bekk
upp í LÍ og við vorum líka
tólf sem útskrifuðumst
þremur árum seinna, eða
1978. Samstaðan í bekkn-
um var frábær, við vorum
svo miklir vinir að það vakti athygli í hin-
um bekkjunum; þar kepptu menn yfirleitt
innbyrðis um hlutverk í leikritum en við
vorum í því að vera ofsalega góð: „Hann
fékk svo lítið hlutverk í síðasta leikriti,
^ hann á að fá stórt hlutverk núna,“ og svo
framvegis. Það eru níu ár síðan við út-
skrifuðumst en við hittumst alltaf öll einu
sinni á sumri og ákváðum meira að segja
að vera saman á elliheimili, hvað svo sem
verður nú úr því.“
Hanna María var sannfærð um að hún
fengi aldrei neitt að gera en reyndin varð
sú að fyrsta veturinn eftir að hún útskrif-
t aðist loks sem útlærður leikari lék hún í
tveimur stykkjum hjá Alþýðuleikhúsinu
og tók auk þess þátt í „fíaskói aldarinnar"
hjá Þjóðleikhúsinu, söngleiknum Prins-
essunni á bauninni. Síðan var henni boðið
hlutverk í verkinu Kvartett eftir Pam
Gems sem Leikfélagið setti upp haustið
1979. Leikritið fjallaði um samskipti fjög-
urra kvenna og óhætt er að segja að
Hanna María hafi slegið í gegn í hlutverki
dópistans í hópnum. Eftir þetta var henni
boðinn fastur samningur í Iðnó og það
vakti athygli hversu fljót hún var að festa
sig í sessi sem ein af helstu leikkonum
Leikfélagsins.
„Auðvitað er þetta ekki síst spurning
um heppni," segir hún hógværlega. „Ég
fékk alltaf agalegt samviskubit í hvert sinn
sem mér var boðið hlutverk en bekkjar-
, félagar mínir fengu ekkert. Mér fannst ég
’ vera svo ægilega vond leikkona að þetta
væri ekki sanngjarnt. Aðrir virtust sjá eitt-
hvað sem ég sá ekki en ég hélt aldrei að ég
væri neitt góð, eða þannig sko. . .“
Hlutverk Hönnu Maríu hjá Leikfélag-
inu eru orðin geysimörg, bæði stór og
smá. Hún segist ekki kjósa eina tegund
hlutverka fram yfir aðra, flestöll hlutverk-
in hennar hafi verið eftirminnileg á einn
eða annan hátt, hvort sem þau eru lítil eða
stór, og vitnar í Stanislavsky sem sagði, í
enskri þýðingu: „ There are no smallparts,
only small actors,“ — „Það eru ekki til lítil
hlutverk, bara litlir leikarar."
Af handahófi telur hún upp nokkur eft-
irminnileg hlutverk; fyrsta hlutverkið
hennar í Iðnó f fyrrnefndum Kvartetf,
Gullauga í Gretti\ hlutverk hennar í Jóa
eftir Kjartan Ragnarsson.
„Og svo hlutverkið mitt í Brosi úr djúp-
inu. Það var djöfullegasta hlutverkið mitt,
það át í manni innyflin. Tilfinningalega
var þetta svo erfitt að maður snerist alveg
við og ég man það var mikið grátið á æf-
ingatímanum. Ekki bætti heldur úr skák
að ég missti aðalmótleikarann minn þegar
var bara mánuður í frumsýningu og við
þurftum að byrja upp á nýtt.
Hún hristir höfuðið. „Við reyndum svo
margar leiðir; æfðum kannski sömu sen-
una á tíu mismunandi vegu, tilfinninga-
lega; ýmist hlæjandi eða grátandi, á sí-
felldum hlaupum eða grafkyrr. Svo sótti
ég balletttíma í Þjóðleikhúsinu í marga
mánuði til að ná útskeifunni réttri; byrjaði
að æfa með íslenska dansflokknum en
komst fljótt að því að þar var ég ekki á
réttri hillu — þá flutti ég mig niður í tíu
tólf ára flokkinn og þar var ég ágæt. Ég er
satt að segja hreint ekki viss um að ég
myndi vilja ganga aftur í gegnum aðra eins
reynslu og Bros úr djúpinu var, en mikið
djöfull var það samt þroskandi á sinn
hátt.“
Annars segir Hanna María að það sé
misjafnt hversu mikið hún leggi á sig til að
komast inn í hlutverk sem henni hafa ver-
ið falin. Sum hlutverk liggi nokkuð ljós
fyrir frá upphafi, „þó skömm sé frá að
segja,“ en önnur krefjist mikils undirbún-
ings.
„Ég geri mikið af því að stúdera fólk og
stundum þarf maður að lesa sér einhver
ósköp til. En trúlega hlýtur maður fyrst og
fremst að stóla á sjálfan sig og eigin
reynslu, leita inn í sig að einhverju sam-
bærilegu og persónan gengur í gegnum.
Svo finnst mér ógurlega lærdómsríkt að
sitja úti í sal og fylgjast með hinum leikur-
unum takast á við sínar persónur; maður
lærir svo mikið af því og það er alveg ynd-
islega skemmtilegt þegar maður sér
hvernig leikari nær tökum á persónu sinni
— kannski ekki síst þegar
það gerist allt í einu. Ég tel
mér það reyndar til góðs
að hafa verið úti í þjóðfé-
laginu, á vinnumarkaðn-
um, áður en ég fór að læra.
Ef fólk fer beint í þetta
nám er hætta á að það
verði alltof verndað, missi
af dýrmætri reynslu. Ég
hefði alla vega ekki viljað
missa af því að kynnast
öllu því skrýtna og
skemmtilega fólki sem ég
hef unnið með gegnum ár-
in. En auðvitað er maður
enn að læra, og verður allt-
af. . .“
Leikarar segjast yfirleitt
aldrei taka mark á gagn-
rýni nema hún sé sanngjörn og fagleg, sem
þýðir að þeim sjálfum sé hrósað. Ég
spurði Hönnu Maríu um þetta.
„Ég er að mestu hætt að leggja mig sér-
staklega eftir gagnrýni, ég les leikdóma ef
ég rekst á þá en hleyp ekki lengur út í búð
að kaupa mér blað ef ég á von á gagnrýni
um sjálfa mig. Það gerði ég til að byrja
með og klippti dómana meira að segja út
og límdi inn í bók. Þá fékk ég líka alltaf
svo góða dóma! Ég man að í fyrsta sinn
sem ég fékk vonda gagnrýni varð mér svo
mikið um að ég hágrét. Það var fyrir hlut-
verk mitt í Barni í garðinum eftir Sam
Shepard og leikdómarinn var ekki bara
neikvæður, mér fannst hann svo grimmur.
Þegar ég fór að leika kvöldið eftir að gagn-
rýnin birtist var ég sannfærð um að hver
einasti maður í salnum hefði lesið hana,
sem auðvitað var tóm vitleysa, og ég held
éghafi sjaldan leikið verr en þetta kvöld. í
síðasta atriðinu fyrir hlé gerðist það að
Sigurður Karlsson rak þrjá fingur upp í
munninn á mér og þá brotnaði ég alveg
saman. Ég hljóp niður í kjallara og grét
samfleytt í tuttugu mínútur. Núna er ég
miklu afslappaðri, enda er gagnrýni auð-
vitað ekki annað en álit einnar mann-
eskju.“
Það er víst áreiðanlegt að aldrei hafa
komið fram jafn sterk viðbrögð við neinu
verki sem Hanna María hefur leikið í og
leikriti Nínu Bjarkar Árnadóttur sem sýnt
var í ríkissjónvarpinu á nýársdag. í marg-
framhald á bls. 137
E
mmmn ég var alls ekki buxnalaus.
Ég var í þessari fínu silkibrók, vel
varin! En ég man að ég var
dauðkvíðin vegna viðbragða
fjölskyldunnar . . .
HEIMSMYND 89