Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.2019, Qupperneq 84

84 MATUR 22. nóvember 2019
Ketó - með eða á móti?
Vinsældir ketó-lífsstílsins hafa vart farið framhjá fólki en sitt sýnist
hverjum um ágæti fæðunnar. Við fengum tvo álitsgjafa til að varpa
ljósi á ólík viðhorf sín þegar kemur að þessu eldheita málefni.
Íris Hauksdóttir
iris@dv.is
Tónlistarmaðurinn og veitingahúseig­
andinn Daniel Oliver hóf sinn ketó­
lífsstíl fyrir rúmum fjórtán mánuðum.
Hann segir fyrstu dagana hafa tekið að­
eins á en síðan hafi kílóin farið hrynja
af og líðanin öll breyst til betri vegar.
„Það var svoldið erfitt fyrstu dagana
þegar líkaminn var að klára kolvetna­
birgðirnar og hreinsa sig af öllum sykri,
en þegar maður kemst í „ketósu“ þá
skiptir líkaminn út glúkósa, það er að
segja kolvetnum, sem orkugjafa fyrir
fitu sem þá verður aðalorkugjafi líkam­
ans. Ég hef aldrei fundið neitt mataræði
sem hentar mér svona vel fyrr en núna.
Mataræði mitt samanstendur að mestu
leyti af grænmeti, fisk, stundum kjöti,
hollri fitu eins og ólífuolíu, avókadó,
smjöri og rjóma og svo osti! endalaus
ostur – slef!
Ég elska lasanja og heimagerðar kjöt­
bollur í sósu. Ég er líka rosalegur pítsu­
kall. Til dæmis þegar ég geri lasanja
nota ég oft góðan og harðan ost í stað­
inn fyrir plöturnar. Eða ég nota kúrbít
eða bý til mitt eigið pasta úr möndlu­
mjöli eða öðru mjöli. Það er auðvelt að
finna leiðir til að gera hvaða mat sem
er,“ segir matgæðingurinn. „Ég er mjög
duglegur að elda skemmtilegan mat á
ketó. Ég nota möndlumjöl, sesammjöl,
kókosmjöl og alls konar.
Ég get alveg viðurkennt að þetta
hentar ekki öllum, en margir vina
minna og fjölskyldumeðlima hafa próf­
að og margir eru ennþá á þessu og líður
vel, en margir hættu. Ég hef tekið pásur
af og til og það hefur gengið ágætlega
að byrja aftur. Ég verð sjaldan svangur
á ketó og sykurþörfin er löngu dauð svo
það er ekki erfitt að lifa á þessu matar­
æði.
Fyrstu máltíð dagsins borða ég í
kringum klukkan þrjú og svo þá næstu
um átta. Eftir það fasta ég og finnst það
ekkert mál. Líkaminn gerir ekki greinar­
mun á fitunni sem þú ert að borða og
fitunni á líkamanum og er ekki að biðja
um neitt fyrr en þig vantar eitthvað í
kroppinn. Ég finn ekki til hungurs og
skipulegg hvenær og hvernig ég borða.
Það leiðinlegasta er nú líklega að
skipuleggja máltíðirnar og að reyna að
halda mér við mataræðið þegar ég er
að ferðast, en ég er nú bara farinn að
taka mér pásur þegar ég er í fríi erlend­
is. En fyrir þá sem hafa áhuga þá mæli
ég með að kíkt sé inn á dietdoctor.com
en þar má finna allar upplýsingar um
ketó og svo auðvitað ketó­grúppuna á
Íslandi. Þar eru allir að hjálpast að, gefa
ráð, deila sögunum sínum og frábærum
uppskriftum.“ n
Elísabet Reynisdóttir næringarfræðing­
ur segist síður en svo vera fanatískur
mótmælandi ketó­mataræðis þótt
henni þyki umræðan oft og tíðum ýkt.
„Mér finnst það gott að einstaklingar
stígi skrefin og geri eitthvað sem þeir
telja jákvætt fyrir aukið heilbrigði. Það
sem ég óttast með ketó er múgæsing­
ur og að fylgja einhverjum ráðum sem
jafnvel eru ekki góð fyrir suma eða bara
henta ekki. Við erum mismunandi og
því er það þannig að eitt ríkisráð er klár­
lega ekki lausnin. Það hentar ekki öll­
um að fara eftir ráðleggingum Land­
læknis en það er samt alhliða ráð sem
er gefið og tekur á flestum fæðuflokk­
um sem eru til staðar, síðan þurfum við
að finna hvaða hlutföll fæðunnar henta
okkur. Það hentar ekki sumum að borða
of mikið af korntegundum eða ávöxt­
um og þá er gott að finna jafnvægi þar.
Það er ekki til ein leið sem er „one size
fits all“ því miður og ég veit samt að við
viljum aukna orku og bætt líkamlegt
ástand, svona flest okkar, en við þurfum
að finna okkar jafnvægi til að ná því.“
Þurfa einhverjir að forðast ketó?
„Ég mundi ráðleggja öllum konum á
barneignaraldri að gæta að fæðuvalinu.
Með einhæfari fæðu getur aukist hætt­
an á næringarskorti eins og fólinsýru
(B9) sem er til dæmis í ávöxtum, græn­
meti, brauði og korntegundum og belg­
ávöxtum. Ef kona á barneignaraldri er
ekki með nægjanlegt magn af fólinsýru í
byrjun meðgöngu og fær ekki fæðu sem
inniheldur fólinsýru eru auknar líkur á
fósturskaða s.s. klofnum hrygg. Fólin­
sýran þarf að vera til staðar í byrjun
meðgöngu og konur þurfa aukna fólin­
sýru á meðgöngu.
Sjálf vinn ég með að setja einstak­
linga á alls konar mataræði sem hentar
hverju sinni og fer eftir því með hvað við
erum að vinna. Það að fara út í matar­
æði sem er farið að hljóma eins og trúar­
brögð gerir mig hálfhrædda. Það eru
bara ákveðinn hluti sem heldur þetta
út og hinir detta út og fara „oft“ í verra
form og ástand en áður en ketó­kúrinn
var prófaður. Persónulega mæli ég með
því að taka mataræðið föstum tökum og
hugsa um hvað við setjum ofan í okkur.
Ég held að við séum að borða, oft og
tíðum, vitlaust og of mikið af kolvetn­
um en það er ekki þar með sagt að við
þurfum að sleppa þeim alveg. Ég vinn
mikið með einstaklinga með blóðsykur­
sviðkvæmni sem er forstigseinkenni á
sykursýki af tegund 2 og þá er oft gott
að grípa inn í og keyra kolvetnin nið­
ur í smá tíma og finna svo hvaða magn
hentar og á hvaða tíma dags. Að sneiða
alveg fram hjá þeim held ég að sé ekki
rétt.
Staðreyndin er nefnilega sú að ketó
er í tísku þangað til það kemur afleysing
sem verður ný tískubylgja. Verum skyn­
söm og finnum hvað hentar hverjum og
einum. Það er samt hjákátlegt að fylgj­
ast með ketó­æðinu því það eru svona
sjálfskipaðir lestarstjórar sem stjórna
samfélagsmiðlum og veita upplýs­
ingar og ráð sem oft er bara alls ekki
fyndið. Fólk er tilbúið að láta segja sér
og látið prófa alls konar aðferðir, þrátt
fyrir að líkamleg einkenni séu að öskra
á einstaklinginn að þetta form af fæðu­
vali henti ekki líkama hans. Hrein fæða
er góð og auknar líkur á að með bættri
fæðu minnki bólgur og að fólki líði bet­
ur. Það að ketó sé svarið við öllu er ekki
rétt, en ég hvet alla til að borða hreint
og fá sér góða ávexti og auka grænmeti
í millimál. Ef það hentar ekki, að finna
þá leið og taka ábyrgð á sjálfum sér og
ef sú ábyrgð inniheldur að vera á ketó­
­mataræði þá finnið þið það best sjálf og
treystið eigin dómgreind. Ekki láta mata
ykkur á áróðri og öfgum það er bara
engum hollt.“ n
n 1½ bolli rif inn mozzar ella-ostur
n ¾ bolli möndluhveiti
n 2 msk. rjóma ost ur
n 1 tsk. edik
n 1 egg
n ½ tsk. salt
Hitið ofn inn í 200 gráður. Hitið mozzar­
ella og rjóma ost inn í potti eða ör­
bylgju ofni.Hrærið sam an uns þeir hafa
bland ast sam an. Bætið þá við hin­
um hrá efn unum og blandið vel sam­
an. Settu vel af ólífu olíu á hend urn­
ar og flettu deigið út á smjörpapp ír. Úr
þessu ætti að verða pítsa sem er um 20
sentimetrar í þver mál. Einnig er hægt
að nota köku kefli til að fletja deigið út
en þá er betra að setja líka smjörpapp­
ír ofan á deigið meðan það er flatt út.
Stingið í botn inn með gaffli og bakið í
ofn in um í 10–12 mín út ur. Þegar botn­
inn er til bú inn skal taka hann út, setja
álegg og sósu ofan á hann og baka síð­
an aft ur í 10–12 mín út ur eða þar til ost­
ur inn er bráðnaður.
n 1 bolli af kínóa
n 1 ½ bolli vatn
n ½ tsk. sjávarsalt
n kínóa soðið upp úr blöndunni og
látið kólna
n avókadó skorið í litla bita
n 1 msk. sítrónusafi
n ferskur lax látinn liggja í sítrónusafa
í minnst fjórar mínútur eða lengur
ásamt avókadó.
n 1 bolli cherry-tómatar, skornir í
tvennt
n ½ rauðlaukur
n ½ tsk. rauður þurrkaður chili
n 1 msk. þurrkað kóríander
DRESSING
n safi úr einni sítrónu
n 1 hvítlauksgeiri
n ½ tsk. malað cumin
n ¼ tsk. sjávarsalt
n 1/3 bolli extra virgin olífuolía
Eftir að kínóa hefur verið soðið og
kælt er það steikt upp úr olíu á pönnu
ásamt kryddi og lauk. Tómat­ og laxa­
blöndunni svo bætt saman við ásamt
dressingunni.
Sjaldan svangur og sykurþörfin horfin
Áróður og öfgar gera engum gott
KLIKKAÐUR
KETÓ-PÍTSUBOTN
KÍNÓASALAT MEÐ
SÍTRÓNUDRESSINGU