Ársrit um starfsendurhæfingu - 2017, Blaðsíða 38

Hlutfall öryrkja af mannfjölda á aldrinum 15-64 ára
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
Mynd 3
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Danmörk Holland Finnland Svíþjóð Bretland Ísland Noregur
Ef skoðaður er fjöldi örorkulífeyrisþega í
nokkrum ríkjum á árunum 2006 til 2013 má
sjá að sumum þeirra hefur tekist að stemma
stigu við fjölgun þeirra. Mynd 3 sýnir
fjölda öryrkja sem hlutfall af mannfjölda í
aldurshópnum 15-64 ára.
Virkni ungs fólks
Í skýrslu OECD frá árinu 2016, er ungt fólk
og virkni þess sérstaklega tekið fyrir. NEET
(Not in Employment, Education or Training)
er nokkuð athyglisverður vísir, sem unninn
er um fólk á aldrinum 15-29 ára. Hann
sýnir hve stór hluti hópsins er atvinnulaus
eða óvirkur af öðrum ástæðum, þ.e. hvorki í
vinnu né námi/þjálfun.
Samkvæmt þessum vísi er Ísland með
mesta virkni ungs fólks af öllum löndum
OECD og er mjög jákvætt að aðeins 6,2%
í aldurshópnum eru óvirk. Í Hollandi,
sem kemur næst okkur, eru 7,8% óvirk.
Meginástæða óvirkni hjá ungu fólki í flestum
löndum er atvinnuleysi. Á Íslandi var
það hlutfall 2,2% árið 2015 en var hæst í
Grikklandi 17,8%. Óvirkni af öðrum sökum
en atvinnuleysi er einnig lægst á Íslandi, eða
3,9%. Á hinum Norðurlöndunum er þetta
hlutfall frá 4,8% (Svíþjóð) til 7,7% (Finnland)
en þar er hlutfall öryrkja af aldurshópnum
samt mun lægra en á Íslandi eða um 2%
af aldurshópnum í hinum löndunum miðað
við hátt í 4% á Íslandi (Heimild NOSOSKO).
Það er athyglisvert að skoða þróunina
yfir nokkur ár. Hlutfall óvirkra, af öllum í
aldurshópnum 15-29 ára, fór lækkandi
fram að fjármálakreppunni 2008-2009
en jókst þá mikið, aðallega vegna aukins
atvinnuleysis hjá ungu fólki. Í þeim sjö
löndum sem sjást á mynd 4 hefur aftur
dregið úr óvirkni í þeim flestum nema í
Finnlandi þar sem bæði atvinnuleysi og
óvirkni af öðrum sökum hefur verið að
aukast. Á Íslandi varð kúfur á óvirkninni
árin 2009 og 2010 þegar atvinnuleysi jókst í
kjölfar fjármálahrunsins. Á myndinni sést að
batinn hefur verið nokkuð stöðugur þótt ekki
hafi náðst sama virkni og fyrir hrun. Á árinu
2007 var atvinnuleysi ungmenna aðeins
1,6% og óvirkni af öðrum sökum 3,4%.
(Mynd 4)
Frá 2007 til 2015 hefur óvirknin aukist í
flestum löndum eins og sjá má í mynd 5.
Víðast vegna þess að atvinnuleysi ungs
fólks hefur aukist en þó nokkur aukning á
óvirkni af öðrum orsökum hefur orðið, t.d.
í Danmörku, Finnlandi, á Írlandi og Ítalíu.
Fyrir OECD í heild var óvirknin alls árið
2015 14,6% en það svarar til þess að um
40 milljónir ungmenna í aðildarlöndum
OECD hafi verið óvirk, þ.e. hvorki í vinnu,
námi eða þjálfun. Þar af 5,9% vegna
atvinnuleysis og 8,7% af öðrum ástæðum.
Óvirknin hafði aukist um 1,1% frá 2007,
aðallega vegna aukins atvinnuleysis ungs
fólks. Í niðurstöðum skýrslu OECD kemur
m.a. fram að milli áranna 2007 og 2015
hafi 10% starfa ungs fólks horfið og á Spáni
og í Grikklandi fækkaði ungum í starfi um
helming. Mest var fækkunin hjá þeim sem
höfðu litla menntun og eru þeir sem aðeins
hafa lokið grunnskóla þrisvar sinnum
líklegri til að vera óvirkir en þeir sem hafa
háskólamenntun. Ungar konur eru 1,4
sinnum líklegri til að verða óvirkar en menn
og er það rakið til þess að þær annist börn og
aðra fjölskyldumeðlimi á heimilinu sem aftri
þeim frá því að sækja vinnu eða menntun.
Sérstaklega er bent á bága stöðu einstæðra
mæðra og nauðsyn þess að byggja gott kerfi
leikskóla svo þeim verði gert kleift að vinna
eða stunda nám.
Fjármálakreppan árin 2008-2009 í flestum
löndum OECD bitnaði hart á ungu fólki.
Efnahagsbatinn sem orðið hefur síðan þá
Hlutfall óvirkra 15-29 ára í nokkrum löndum
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
Mynd 4
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Danmörk Holland Finnland Svíþjóð Bretland Ísland Noregur
Frá 2007 til 2015
hefur óvirknin aukist
í flestum löndum.
Víðast vegna þess að
atvinnuleysi ungs fólks
hefur aukist en þó
nokkur aukning á óvirkni
af öðrum orsökum hefur
orðið, t.d. í Danmörku,
Finnlandi, á Írlandi og
Ítalíu.“
38 virk.is