Ársrit um starfsendurhæfingu - 2017, Blaðsíða 54

VINNUTENGD
STREITA
ORSAKIR
ÚRRÆÐI OG
RANGHUGMYNDIR

DR. INGIBJÖRG H. JÓNSDÓTTIR
forstöðumaður Institutet för Stressmedicin og
prófessor við Háskólann í Gautaborg
Nútíma samfélag hefur áhrif á okkur
Á síðustu áratugum hafa átt sér stað gífurlegar breytingar
í lífi fólks. Nútíma tæknivæðing og alþjóðavæðing hafa
haft mikil áhrif á okkur og líkt og í byrjun 18. aldar og 19.
aldar kemur það til með að taka tíma að aðlagast þessum
breytingum. Breytingarnar eru hraðar og það verður
erfiðara og erfiðara að aðlagast því gífurlega upplýsingaflæði
sem á sér stað í kringum okkur. Við eigum líka erfitt með
að aðlaga okkur þeim sveigjanleika sem okkur býðst í dag.
Sum störf hafa þróast þannig að of mikill sveigjanleiki er
til staðar, nokkuð sem gerir fólki erfitt fyrir að draga línur
milli vinnutíma og frítíma. Aðrir hópar i samfélaginu glíma
við of lítinn sveigjanleika og þeir einstaklingar ráða oft litlu
um hvernig vinnan er unnin. Það getur oft verið flókið að
útskýra þessi ferli vegna þess að bæði of mikill og of lítill
sveigjanleiki getur haft neikvæð áhrif á líðan fólks.
Annar mikilvægur þáttur sem kemur til með að hafa stór
áhrif á vinnumarkaðinn er breytingin sem er að verða á
aldursamsetningunni í heiminum. Þessi breyting hefur
m.a. þau áhrif að mun fleiri einstaklingar koma til með að
verða yfir 100 ára gamlir og margir koma til með að þurfa á
heilbrigðisþjónustu og öldrunarþjónstu að halda. Ef litið er
til þess mannafla sem stendur vinnumarkaðinum til boða,
þá munu hlutfallslega færri einstaklingar koma til með að
H
ugtakið streita er flókið, ekki síst vegna þess að fólk leggur mjög
mismunandi skilning í orðið sjálft, allt eftir því hvert samhengið
er. Hægt er að einfalda myndina og skipta hugtakinu andleg
streita upp í streituálag, streituskynjun, streituhegðun, líkamleg
áhrif streitu og síðast en ekki síst afleiðingar langvinns streituálags sem
líka má kalla streitutengda vanheilsu. Þar getur bæði verið um að ræða
líkamlega eða andlega vanheilsu. Streituálag í nútíma samfélagi getur því
komið fram sem andleg einkenni af ýmsu tagi þar með talið þunglyndi
og kvíði en rannsóknir hafa sýnt fram á að andleg streita er einnig tengd
mörgum öðrum einkennum og sjúkdómum, þar með talið ýmsum
verkjasjúkdómum, sykursýki, hækkun blóðþrýstings og meðfylgjandi
hjarta- og æðasjúkdómum.
(Brunner & Kivimaki, 2013; Hamer, Kivimaki, Stamatakis, & Batty,
2012; Madsen et al., 2017).
54 virk.is