Ársrit um starfsendurhæfingu - 2017, Blaðsíða 59

AÐSEND GREIN
Umfang kennsluhlutverks
er vanmetið
Að mati háskólakennara er kennsluhlut-
verkið fyrirferðarmesti hluti starfsins.
Tíminn sem áætlaður er í kennslu,
undirbúning, umsjón með námskeiðum,
námsmat og samskipti við nemendur væri
þó verulega vanmetinn. Hið sama á við
um umfang þess að leiðbeina nemendum
sem væru að vinna að lokaverkefnum eða
doktorsverkefnum. Afleiðingin væri sú að
af miklum sveigjanleika, fylgi því jafnframt
mikið álag og streita. Starfið væri alltaf í
forgrunni; það hefði engan skilgreindan
endapunkt og væri þess eðlis að alltaf væri
hægt að gera meira. Háskólakennarar voru
þó almennt sammála um að þetta væri starf
sem þeir vildu vera í og sem þeir hefðu
margir hverjir mikla ánægju af, þótt það væri
afar erilsamt og vinnudagurinn alla jafna
langur. Starfið væri eins konar „lífsstíll“ og
það fæli í sér ákveðinn sveigjanleika og frelsi
sem þeir meta mikils.
Mynd 1. Myndin sýnir niðurstöður starfsumhverfiskönnunar háskólans sem lögð var fyrir árin 2012,
2014 og 2016. Súlurnar sýna svarhlutfall þeirra akademísku starfsmanna sem svöruðu
alltaf/næstum alltaf og oftast.
Nánari skoðun á vinnuálagi
og streitu meðal starfsfólks
Háskóla Íslands
Í kjölfar þessara niðurstaðna hafa verið
gerðar ýmsar ráðstafanir til að taka á
þessum málum, einkum á vettvangi
einstakra starfseininga háskólans.
Vorið 2016 var hrint úr vör verkefni
þar sem skoða skyldi nánar álag og
streituvalda hjá starfsmönnum skólans
og í framhaldi af því leggja til úrbætur
á starfsumhverfi skólans til að draga
úr vinnutengdri streitu. Jafnframt yrðu
lagðar fram tillögur sem skyldu ná til alls
háskólans um fyrirbyggjandi aðgerðir
og stuðning við starfsmenn sem upplifa
álag og streitu. Verkefninu var stýrt af
starfsmannasviði skólans en starfshópur
skipaður akademískum starfsmönnum
hans var kallaður til á ýmsum stigum í
ferlinu. Hann lagði til góðar ábendingar
og tillögur við vinnslu verkefnisins.
Hvað veldur álagi og
streitu?
Á fyrsta stigi verkefnisins var Félagsvís-
indastofnun Háskóla Íslands fengin
til að gera rýnihóparannsókn meðal
starfsfólks háskólans. Tilgangurinn
var að skoða álag og streitu í starfi og
vinna nánari greiningu á streituvöldum
hjá fastráðnu starfsfólki við skólann.
Tekin voru sjö rýnihópaviðtöl, þar af sex
meðal akademísks starfsfólks og eitt
við starfsfólk í stjórnsýslu. Þátttakendur
voru valdir í rýnihópa í þeim deildum og
starfseiningum þar sem álag og streita
hafði mælst hvað mest í reglubundnum
starfsumhverfiskönnunum starfsmanna-
sviðs skólans. Margar góðar upplýsingar
og ábendingar komu fram í skýrslu
Félagsvísindastofnunar um niður-
stöður rýnihóparannsóknarinnar. Hér
verður greint frá nokkrum þeirra með
sérstakri áherslu á niðurstöður er varða
akademíska starfsmenn háskólans.
Áhrif sveigjanleika á starf
háskólakennara
Starfi háskólakennara er iðulega skipt í
þrjá hluta: kennslu og rannsóknir sem
hvort um sig er skilgreint sem tæplega
helmingur af starfinu og stjórnunarverkefni
t.d. á sviði deilda eða fræðasviða sem
telst verða um 10 prósent af starfi þeirra.
Í rýnihóparannsókninni kom fram, að
þó að starf háskólakennara einkennist
0% 20% 40% 60% 80% 100%
2016
2014
2012
77%
75%
76%
46%
47%
43%
44%
48%
42%
21%
31%
24%
33%
20%
29%
Ert þú undir miklu vinnuálagi?
Finnur þú fyrir streitu í starfi þínu?
Ertu líkamlega úrvinda eftir vinnudaginn?
Ertu andlega úrvinda eftir vinnudaginn?
Er vinnuálagið svo ójafnt að
verkefnin hlaðast upp?
59virk.is