Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1996, Blaðsíða 5

Þórarinn Gíslason læknir og Andrés Sigvaldason læknir:
Astmaly fj ameðferð
Kostnaður og ávinningur
Þórarinn
Gíslason.
Ritstjórnargrein úr Læknablaðinu
Formáli ritstjóra: Sjóður Odds
Ólafssonar hefur þegar veitt
þrisvar sinnum styrki til hinna ýmsu,
ágætu verkefna. I fyrstu úthlutun var
úthlutað styrk til rannsóknar á not-
endum astmalyfja á Islandi. Henni er
nú lokið og niðurstöður verið birtar í
Læknablaðinu og í framhaldi af því
var þeim ágætu læknum sem að höfðu
stuðlað falið að skrifa ritstjómargrein
í Læknablaðið sem hér með birtist,
með góðfúslegu leyfi Læknablaðsins.
Þeir Þórarinn og Andrés vilja færa
stjóm Sjóðs Odds Ólafssonar alúðar-
þakkir fyrir styrkinn, en greinin fylgir
hér með:
Astmalyfjameðferð, kostnaður
og ávinningur
Umræður um heilbrigðismál ein-
kennast æ meira af efnahags-
legum sjónarmiðum. Nýir, áhrifaríkir,
en dýrir meðferðarmöguleikar eru
jafnvel taldir ógna afkomu ríkissjóðs.
Læknar verða í vaxandi mæli að taka
þátt í umræðum um hinar fjárhagslegu
hliðar heilbrigðisþj ónustunnar, ef þeir
ætla sér að hafa áhrif á þróun hennar.
Arsútgjöld vegna lyfjameðferðar
hvers einstaks sjúklings nema oft tug-
um eða hundruðum þúsunda og sífellt
koma fram ný og dýr lyf sem bæta
líðan og horfur. Astmalyf eru gott
dæmi um þessa þróun, en samkvæmt
upplýsingum heilbrigðisráðuneytisins
hefur kostnaður vegna astmalyfja
undanfarin fimm ár nær tvöfaldast og
nam heildarkostnaðurinn 305 milljón-
um árið 1994. Einkum er notkun
innöndunarstera kostnaðarsöm (156
milljónir).
Notkun astmalyfja hefur aukist
svipað á íslandi og öðmm Norð-
urlöndum miðað við fjölda skil-
greindra dagskammta fyrir hverja
1000 íbúa. Notkunin er þó minnst á
Islandi og aðeins 67% þess sem hún
er í Svíþjóð þar sem hún er mest. I
Andrés
Sigvaldason.
nýlegri rannsókn var borin saman
tíðni astmaeinkenna og astmalyfja-
notkunar í Reykjavík og nokkrum
öðrum norrænum borgum. Meðal
þeirra sem höfðu fengið astmakast eða
voru með astmaeinkenni voru hlut-
fallslega mun færri með astmalyf í
Reykjavík. Því virðist ólíklegt að
astmaeinkenni séu ofmeðhöndluð hér
á landi. Má leiða að því líkum að
astmi hafi frekar verið vangreindur,
til dærnis sem öndunarfærasýking, og
meðhöndlaður með sýklalyfjum.
Þannig er ekki vitað hvort raunveruleg
tíðni astma hefur aukist á Islandi eins
og víða erlendis. Hins vegar hefur
orðið veruleg fjölgun sjúklinga með
langvinna teppusjúkdóma; langvinna
berkjubólgu og lungnaþembu. Sjúkl-
ingum með þessa sjúkdóma mun
vafalaust fjölga enn frekar þegar þeir
aldursflokkar sem mest hafa reykt,
komast á efri ár. Meðferðarvenjur
langvinnra teppusjúkdóma á íslandi
virðast svipaðar því sem gerist í
Evrópu, enda ekki kostur annarrar
meðferðar en reykbindindis og ofan-
greindra lyfja. Óljóst er hversu gagn-
legir innöndunarsterar eru við lang-
vinnum teppusjúkdómum og hefur
reynst erfitt að spá fyrir urn árangur
hjá einstökum sjúklingum, sumir
svara meðferð aðrir ekki. Ljóst er þó,
að ekki er að vænta árangurs hjá sjúkl-
ingum með hreina lungnaþembu, en
við teljum sjálfsagt að reyna inn-
öndunarstera hjá fólki með
langvinna berkjubólgu og
teppu. Jafn sjálfsagt er að
láta ekki slíka sjúklinga vera
endalaust með ofangreinda
meðferð, sérstaklega ef hún
ber ekki augljósan árangur,
heldur sjá einnig hvernig
þeim vegnar lyfjalausum.
Kostnaður (samfélags-
ins) vegna astma
og langvinnra teppusjúk-
dórna er margþættur og þessir sjúk-
dómar skerða lífsgæði mikils fjölda
fólks. Auk lyfjakostnaðar fellur til
kostnaður vegna læknisheimsókna,
bráðavitjana, sjúkrahúsvistar og miss-
is vinnu- og skóladaga. Þá er ótalinn
kostnaður samfélagsins vegna ótíma-
bærra dauðsfalla, sem þó eru fátíð hér
á landi vegna astma miðað við það
sem gerist víða annars staðar. Erfitt
er að meta heildaráhrif, kostnað og
ávinning lyfjameðferðar og annarra
meðferðarúrræða. Vissulega er unnt
að meta áhrif breyttrar lyfjameðferðar
á kostnað í heilbrigðiskerfinu, dánar-
tölur og fjarvistir frá vinnu og skóla.
Slíka þætti má mæla í krónum og
aurum en þeir einir mega þó ekki ráða
alfarið þegar rætt er hvort ákveðin
meðferð sé réttlætanleg, heldur verður
að sjálfsögðu að hugsa um áhrif á
líðan og lífsgæði sjúklinga.
Aukinn kostnaður vegna bættrar
lyfjameðferðar getur skilað sér
sem sparnaður í ofangreindum út-
gjöldum. Við athugun á fjölda sjúkra-
húsinnlagna í Svíþjóð kom í ljós, að
samhliða aukinni notkun innöndun-
arstera fækkaði innlögnum sjúklinga
með astma. Niðurstaða rannsóknar-
hópsins var sú að fyrir hverja krónu
sem samfélagið varði til slíkra lyfja,
spöruðust tvær til þrjár annars staðar
í heilbrigðiskerfinu. I annarri rann-
Sjá næstu síðu
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
5