Fjölrit RALA - 10.05.1992, Blaðsíða 23

FÓÐURDEILD
Mœlingar á rannsóknastofu
Mælingar fóðurdeildar á rannsókna-
stofu tengjast einkum mælingum sem
varða verkun og orkumat á gróffóðri.
Orkumat byggist fyrst og fremst á mæl-
ingum á meltanleika. Þær mælingar eru
alfarið á vegum fóðurdeildar sem sér
um þær fyrir stofnunina alla auk að-
sendra sýna. Einnig eru ýmsar sérmæl-
ingar, sem tengjasttilraunastarfinu, unn-
ar af starfsmönnum fóðurdeildar eða í
samvinnu við efnagreiningadeild, enda
skarast oft verkefni mikið milli þessara
deilda miðað við núverandi skipulag.
Helsta breytingin á starfseminni er þró-
unarvinna við NIRS (Near Infrared
Spectroscopy),jafnhliðahefðbundinni
starfsemi, en notkun þessa tækjabún-
aðar hófst ekki að marki fyrr en á
miðju ári 1990. Öll starfsemi fóður-
deildar fluttist á annan stað í húsinu
fyrir mitt ár 1990 og urðu miklar tafir
og ónæði því samfara. Einnig fóru
nokkru færri vinnumánuðir í þessa starf-
semi fóðurdeildar en áður, fyrst og
fremst vegna mannabreytinga.
Tryggvi Eiríksson
Meltanleikaákvarðanir
Mælingar á meltanleika in vitro er
grunnur fyrir útreikningum á orkugildi
gróffóðurs. Sú in vitro aðferð sem
notuð hefur verið er oft nefnd tveggja
þrepa „glervambaraðferð” og byggist
hún á notkun örvera úr vömb j órturdýra
í fyrra þrepi en saltsýru og lífhvata
(pepsin) í því síðara. Hvort þrep tekur
tvo daga þannig að með undirbúningi
og vigtunum tekur hver umferð um
eina viku. Öll gras- og jurtasýni hafa
fram að þessu verið mæld með þessari
aðferð en hraðvirk aðferð (NIRS)
mun koma í stað hennar að verulegu
leyti þótt „glervambaraðferðin” verði
jafnframt notuð áfram sem grunnað-
ferð við stöðlun NIRS-aðferðar og í
sérstökum rannsóknaverkefnum.
Alls voru in vitro mælingar 4408 þessi
tvö ár, 2296 árið 1990 en 2112 árið
1991. Þetta er heildarfjöldi mælinga að
1987 1988 1989 1990 1991
Mælingar á þurr- og votheyi 1022 1323 978 1407 944
Jarðrækt, landnýting o.fl.. 1346 1249 915 384 735
Alls 2368 2572 1893 1791 1679
1. tafla. Meltanleikaákvarðanir, in vitro, 1987-1991.
meðtöldum endurteknum mælingum á
hluta tilraunasýnanna, auk staðalsýna
sem jafnan eru í hverri umferð. Af-
greidd sýni eru því nokkru færri eins og
sést í 1. töflu.
Á það skal bent að mikið var um
endurmælingar vegna grunnvinnu við
NIRS-mælingar og á það einkum við
heysýnin, þannig að sýni eru nokkru
færri en fram kemur í töflunni. Miðað
við fyrri ár er mesti samdráttur á mæl-
ingum í sýnum úr jarðrækt og landnýt-
ingu. Stafar það fyrst og fremst af því
að túnræktartilraunum hefur fækkað í
kjölfar þess að tilraunastöðvar hafa
verið lagðar niður. Jafnframt var ýms-
um rannsóknum á Auðkúluheiði hætt
og beitartilraunir mjög smáar í sniðum.
Aftur á móti hefur fjölgað sýnum sem
tengjast búfjárrækt, fóðrun og fóður-
verkun á þeim tilraunastöðvum sem
eftir eru.
Tryggvi Eiríksson
Mœlingar með
innrauðri mcelitœkni
Jafnhliða annarri vinnu var unnið að
stöðlun mælinga með nýju NIRS-
mælitækninni. Nú er hægt að mæla
meltanleika og prótein í heysýnum. Ekki
hefur tekist að nota þessa aðferð með
nægjanlegu öryggi fyrir aðalsteinefni í
heyjum en að því er unnið og þeirri
vinnu þarf að ljúka fyrir haustið 1992.
Þar sem mælingarnar byggjast bæði á
efnasamsetningu og eðliseiginleikum
sýnanna er verulegrar aðgæslu þörf,
t.d. vegna slæmrar verkunar eða ef
sýnin eru mygluð eða moldarmeng-
uð. Einnig má nefna að séu þau sýni
sem mæld eru mjög ólík þeim sýnum
sem notuð voru við stöðlun mæling-
anna er hætta á einhverri skekkju.
Á næstu misserum verður unnið að
stöðlun NIRS-aðferðar fyrir trénis-
mælingar (Weende, ADF, NDF) í til-
raunasýnunum en hún er nokkuð örugg
fyrir þær mælingar samkvæmt erlend-
um heimildum.
Tryggvi Eiríksson
Heyefnagreiningar
fyrir bœndur
Hefðbundnar mælingar í heyjum eru
þuiTefni, meltanleiki, prótein og stein-
efnin Ca, P, Mg, K og Na, auk þess sem
sýrustig er mælt í votheyi. Mælingar
hafa breyst þannig að nú er hægt að
mæla hluta með NIRS-mælingu en
steinefni hafa verið mæld með atóm-
gleypniaðferð. Fljótlega fæst einnig
úr því skorið hvort hægt verður að
mæla steinefnin líka með NIRS-mæl-
ingu en þá nýtast afköst aðferðarinnar
fyrst til fullnustu við þessa þjónustu.
Sýnum frá bændum hefur heldur fækk-
að og stafar það að nokkru leyti af
fækkun bænda og samdrætti í landbún-
aði almennt auk þess sem fleiri aðilar
vinna við svipaða þjónustu við bænd-
ur.
Tryggvi Eiríksson
íslenskir nautkálfar
og Galloway blendingar
Markmiðið með verkefninu er að bera
saman át, vöxt, fóðurnýtingu og ýmsa
kjöteiginleika alíslenskra nautkálfa og
blendinga undan íslenskum kúm og
Galloway nautum.
21