Fjölrit RALA - 10.05.1992, Blaðsíða 37

JARÐRÆKTARDEILD
Kornuppskera, þe. hkg/ha
Austanlands Sunnanlands Allt landið
1990 4 tilr. 1990 5 tilr. 1987-1991
(Svalt) (Hvasst) 26 tilraunir
85-16 14,7 34-7 20,6 85-16 23,8
34-7 10,8 Mari 20,2 Mari 23,4
Nord 10,8 Lilly 18,0 34-7 22,7
Lilly 10,7 85-16 17,7 Lilly 21,3
Mari 8,7 Nord 14,2 Nord 21,2
1. tafla. íslenskar bygglínur í samanburði við þau erlendu byggafbrigði sem
rœktuð eru hérlendis.
ýmist eftir fyrirferðarmikilli áætlun,
eins og 1981, eða þá í smærri stíl.
Afkomendur hverrar víxlunar verður
að rækta inni í sjö kynslóðir og síðan
þarf að fjölga þeim. Þessi hluti verk-
efnisins hefur í för með sér mikil um-
svif í gróðurhúsi.
Línurnar eru síðan reyndar úti í smá-
reitum. Sumarið 1991 voru um 200
slíkar í prófun. Þærbestu, u.þ.b. 5-10%,
eru svo sendar til Svíþjóðar í fjölgun.
Kynbótastöðin í Svalöf annast það mál
af einstakri greiðasemi. Úr þeirri fjölg-
un fæst loksins korn í stóra reiti og er
reynt í tilraunum, helst þrjú ár í röð.
Alls tekur þetta 8-9 ár og jafnvel meira,
ef hnökrar verða einhvers staðar í fram-
kvæmdinni. Á fyrstu stigum er valið
eftir strástyrk og fljótum þroska en síð-
ar eftir uppskeru.
skeru og lágt og sterkt strá. Þannig á að
flýta þekktum og reyndum afbrigðum
án þess að þau umturnist.
Ný, erlend byggafbrigði eru reynd hér
á hverju ári í tilraunum ásamt íslensk-
um kynbótalínum. Síðustu tvö ár hafa
þær tilraunir verið gerðar á 13 stöðum
víðs vegar um land hvort ár. Tilraun-
irnar eru flestar í ökrum kornbænda og
hefur samstarf við þá verið með ágæt-
um.
Frekari rannsókna er þörf á því hvernig
ýmsar gerðir íslensks jarðvegs henta
til kornræktar og hver áburðarþörf hans
er. Að því mun verða hugað næstu
árin.
Jónatan Hermannsson
Frœrannsóknir
flokka, eins og sýnt er í 2. töflu. Fræ-
gæði ákvarðast fyrst og fremst af
spírunarhæfni en hreinleiki og hlut-
deild annars fræs skiptir einnig máli.
Gæði innlendu framleiðslunnar voru
yfir meðallagi bæði árin enda tíðarfar
hagstætt fræræktendum, en þó sérstak-
lega sumarið 1991. T.d. náði vallar-
foxgrasfræ góðum þroska bæði árin
sem er frekar sjaldgæft. Þá gátu margir
kornbændur nýtt eigin framleiðslu frá
1990 sem sáðkorn vorið 1991 og spar-
að þannig mikið. Gæði snarrótarfræs
voru hins vegar léleg 1990 en óvenju-
góð 1991. Beringspuntur hefur reynst
auðveldastur í fræræktun hér á landi
með tilliti til magns og gæða. Gæði
beringspuntsins 1991 voru fyllilega
sambærileg því besta sem þekkist í
sáðvöru á alþjóðlegum mörkuðum.
Þóroddur Sveinsson
Frœrœkt grasa
Við Fræverkunarstöðina í Gunnars-
holti er langmest áhersla lögð á að fá
fræ af þeim tegundum sem ekki er hægt
að kaupa á erlendum markaði og hafa
jafnframt reynst vel í uppgræðslu og
landbúnaði.
Mest erræktað af beringspunti. Fræ af
þeirri tegund er hvergi fáanlegt nema
hér á landi. Framleiðsla síðustu tvö ár
hefur verið um 15 tonn hvort ár. Um
120 ha lands eru undir beringspunti.
Frægæði beringspuntsins hafa verið
viðunandi síðustu árin. Árið 1990 var
íslensku línurnar urðu til við víxlun
árið 1981. Þær hafa komist lengst af
um 1300 stallsystrum sem reyndar hafa
verið af þeim árgangi. Línan 85-16 er
afar fljótþroska en ekki nógu strásterk
til ræktunar sunnanlands. Styrkur lín-
unnar 34-7 er viðunandi og saman ættu
þær að geta leyst afbrigðin Nord og
Lilly af hólmi (1. tafla).
Kynbótum er haldið áfram og von er á
fleiri góðum línum á næstu árum. Nú er
reynt skipulega að flytja erfðavísa fyr-
ir fljótum þroska yfir í afbrigði sem
hafa aðra kosti, svo sem mikla upp-
Aðstaða til frærannsókna sem var á
Keldnaholti fluttist að Möðruvöllum
sumarið 1991. 1 fræstofu voru gerðar
gæðaprófanir á sáðvöru og fræi af alls
16 tegundum. Prófununum má skipta í
spírun á bilinu 67-79% og árið 1991
var hún 84-93%. Fræið er mest notað
til uppgræðslu en hefur einnig verið
selt á innanlandsmarkaði og nokkuð á
erlendan markað.
Fjöldi sýna Hlutfall (%)
Eftirlit 15 4
Innlendir fræframleiðendur 78 19
Sérfræðingar Rala 314 77
2. tafla. Frœsýni sem tekin voru til prófunar 1990-1991.
35