Fjölrit RALA - 10.05.1992, Blaðsíða 25

FÓÐURDEILD
Norrœnt kerfi til að meta
eggjahvítu fyrir jórturdýr
Á síðasta áratug hefur á Norðurlönd-
unum verið unnið að samræmdum
rannsóknum á efnaskiptum eggjahvítu
hjá jórturdýrum með það fyrir augum
að mynda nýtt kerfi sem gæti leyst
meltanlega eggjahvítu af hólmi sem
mælikvarða á eggjahvítu í fóðri jórtur-
dýra. Frá 1980 til 1985 varum samnor-
rænt rannsóknaverkefni á vegum NKJ
að ræða. ísland átti aðeins áheyrnar-
fulltrúa í þessu verkefni. Árið 1985
lágu fyrir tillögur að nýju, norrænu
kerfi, AAT-PBV kerfinu. Mikil vinna
var eftir og 1987-1990 fengust fjár-
munir frá norrænu ráðherranefndinni
til að halda samráðsfundi einu sinni á
ári til að samræma þessa vinnu sem
unnin var eftir því sem fjárveitingar
fengust í hverju landi fyrir sig. Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins hefur tek-
ið fullan þátt í samráðsfundunum af
en hinn fékk lúpínu eða gras eingöngu.
Lúpínan var slegin á þremur mismun-
andi tímum yfir sumarið en grasið um
miðjan júlí. I ljós kom að munur var á
áti og meltanleika eftir fóðurgerð,
minnst var étið af júnílúpínu en mest af
septemberlúpínu. Virðist hægtað skýra
þennan mun út frá magni beiskjuefna í
lúpínunni. í alaskalúpínunni finnast
fyrst og fremst tvenns konar beiskju-
efni, spartein og lúpanín. Reyndist
mjög há fylgni á milli magns lúpaníns
og átsins (r=-0,99) en mjög lítil milli
sparteins og áts. Lúpanín virðist því
vera sá þáttur sem hefur mest áhrif á
lystugleika lúpínunnar. Meltanleiki
reyndist 63,5, 68,3, 75,4 og 60,7% fyrir
gras, júní-, júlí/ágúst- og septemb-
erlúpínuna. Þrátt fyrir háan meltan-
leika er bein nýting hennar fyrir sauðfé
vandkvæðum bundin vegna beiskju-
efnainnihaldsins.
Sumarið 1991 var gerð tilraun með
að beita sauðfé á lúpínuakur í Gunn-
arsholti. Markmið tilraunarinnar var
að kanna möguleika á að beita sauðfé
á undirgróður alaskalúpínunnar og nýta
þannig áburðaráhrif hennar. Notaður
var ferns konar beitarþungi og féð
vigtað í hverri viku frá 25. júní til 19.
september. Um nokkurs konar skipti-
beit var að ræða því hólfin sem féð var
í voru tvískipt og féð var flutt á milli
þegar hagi fór minnkandi í þungbeittasta
hólfinu. Þrif fjárins reyndust best í
minnst beitta hólfinu en versnuðu eftir
því sem beitarþunginn jókst. Nokkuð
bar á að lúpína væri étin og má að
öllum líkindum rekja máttleysi hjá fénu
síðsumars til þess. I 2. töflu má sjá
nokkrar niðurstöður úr tilrauninni.
Jóhann Þórsson, Selma Huld
Eyjólfsdóttir og Olafur Guðmundsson
hálfu Islands. Nú er svo komið að þetta
nýja, norræna kerfi hefur verið tekið
upp fyrir mjólkurkýr í Danmörku og
Svíþjóð og verðurtekið upp fyrirnaut-
gripi, sauðfé og geitur í Noregi 1. jan-
úar 1993.
Ákvörðun hefur ekki verið tekin um
hvenær kerfið verður tekið upp á Is-
landi en mikil vinna hefur þegar farið
í mat á eldri rannsóknaniðurstöðum og
undirbúning að nýjum rannsóknum sem
þarf að gera til að hægt verði að nota
það á íslandi. Fjárveiting hefur fengist
til að hefja það verk.
Bragi Líndal Olafsson
Alaskalúpína fyrir sauðfé
Haldið var áfram rannsóknum á nýt-
ingu alaskalúpínu fyrir sauðfé en þær
hófust árið 1989. Rannsóknirnar voru
gerðar í samvinnu við Landgræðslu
ríkisins. Árið 1989
hafði verið gerð beit-
artilraun í Gunnarsholti
þar sem borin var saman
beit sauðfjár á ræktuðu
landi og lúpínu og í
framhaldi af henni melt-
anleikatilraun á Keldna-
holti. Þarvarboriðsam-
an mismunandi magn af
lúpínu fyrir lömb.
Árið 1990 var gerð
meltanleikatilraun á
Keldnaholti þar sem í
voru átta sauðir í tveim-
ur hópum, fjórir í hvor-
um. Annar hópurinn
fékk blöndu af lúpínu
og grasi (50:50 fersk-
vigt) eða gras eingöngu
Númer beitarhólfs
1 2 3 4
Beitarálag, kg/tonn/ha 273 487 642 828
Vöxtur lamba, g/grip/dag 247 214 177 185
Fallþungi, kg 13,2 11,4 10,5 10,0
Kjöthlutfall, % 39,6 37,8 37,6 36,3
2. mynd. Sauðir í át- og meltanleikatilraun á Keldna-
holti árið 1990. (Ljósm. Ragnar Th. Sigurðsson.)
2. tafla. Nokkrar niðurstöður úr lúpínubeitartilraun sumarið 1991.
Beitarálag jókst með hœkkandi hólfanúmeri.
23