Fjölrit RALA - 10.05.1992, Side 47

JARÐRÆKTARDEILD
% Á LÍFI
0 100 200 300 400 500 600 700 800
DAGAR FRÁ 1. SEPTEMBER 1988
BLAÐFJÖLDI
___________________*- 0 -Q-1 2 -»-3 -ér 4, 5____________
12. mynd. Samband stærðar og affalla ungra birkiplantna á hálfgrónum mel.
Sýnt er hlutfall lifandi plantna eftir stœrðarflokkum. Stærð er mœld semfjöldi
blaða umfram kímblöð í september 1988.
heildarspírun sumarið eftir sáningu
heldur en vorsáning. Fræ sem sáð var
að hausti spíraði að mestu snemma
sumarið eftir, en væri sáð snemma
vors varð spírun mest um mitt sumar.
Afföll fyrsta veturinn voru háð stærð
plantna (12. mynd). Því stærri sem þær
voru þeim mun meiri voru lífslíkur
þeirra. Afföll fyrsta veturinn mátti í
mörgum tilfellum rekja til frostlyfting-
ar í jarðvegi.
Sigurður H. Magnússon og
Borgþór Magnússon
Birkisáningar til landgrœðslu
í framhaldi af rannsóknum sem gerðar
hafa verið á landnámi birkis við skóg-
arjaðra hófust árið 1988 sáningartil-
raunir á vegum Rala og Landgræðslu
ríkisins á fjórum stöðum í landi Gunn-
arsholts á Rangárvöllum. Tilgangur
þeirra var m.a. að kanna hvort koma
mætti birki til með sáningu á rýru landi
fjarri birkiskógi og að afla upplýsinga
um áhrif áburðargjafar á spírun
birkifræs og vöxt ungra birkiplantna
við slíkar aðstæður.
Á tveimur svæðanna var allmikið af
víðiplöntum í tilraunalandinu, einkum
af grasvíði og grávíði. Er fræið tók að
spíra og birkiplöntur að vaxa upp kom
fram greinilegt samband milli stærðar
þei rra og fj arlægðar frá víði (13. my nd).
Birki, sem var á um 70 sm breiðu
svæði næst víðiplöntum, reyndist vera
mun stærra en það sem var lengra frá.
Vaxtaráhrif komu fram strax á fyrsta
hausti eftir spírun. Ástæður þessa vaxt-
armunar geta verið margar en líklegt er
að þær stafi af svepprótarsmiti. Við
víðiplönturvoruhærusveppir (Inocybe)
og þó einkum lakksveppur mjög áber-
andi að hausti. Sennilegt er að þær
birkiplöntur sem eru nálægt víði smit-
ist tiltölulega fljótt af svepprót víðisins
og það nýtist þeim svo til meiri vaxtar
í samanburði við birki sem vex fjarri
rótum hans.
Sigurður H. Magnússon og
Borgþór Magnússon
Umhverfisvöktun -
þungmálmar í mosum
Á vegum norrænu ráðherranefndar-
innar hefur umhverfisvöktun verið
skipulögð og samræmd fyrir öll Norð-
urlönd. Meðal annars hafa verið hafn-
ar mælingar á þungmálmum í mosum
og gefa þær til kynna mengun í and-
rúmslofti. Mælingarnar hafa verið end-
ÞVERMÁL BLAÐKRÓNU BIRKI PL ANTNA, MM
FJARLÆGÐ FRÁ NÆSTA VÍÐI, SM
13. mynd. Tengsl stœrðar birkiplantna og fjarlægðar frá víði í lok annars sum-
ars eftir spírun á ábornum mel. Punktar sýna stœrð birkiplantna á 130 sm breiðu
belti nœst víði. Tölur innan sviga sýna fjölda frœplantna á hverju fjarlægðarbili.
45