Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1977, Qupperneq 89

ARFGENGI MJÓLKURFRAMLEIÐSLUEIGINLEIKA 87
í mjög umfangsmikilli rannsókn, sem gerð
var í Bandaríkjunum (Mao et.al, 1972) á
erfðamun milli búa í afurðamagni kúa af
Friesiankyni í Norðausturríkjunum, reyndust
um 17% af breytileikanum milli búa vera
erfðamunur. I þessari rannsókn kom mjög
greinilega fram, að erfðamunur milli búa
fór minnkandi eftir því, sem árin liðu. Um
erlendar rannsóknir á erfðamun milli búa
er ástæða til að benda á að í mörgum lönd-
um er nokkuð um innblöndun af erlendum
kynjum, sem hugsanlega geta haft áhrif
í þeim útreikningum.
Þó að lítill erfðamunur komi fram milli
búa í þessari rannsókn, getur verið erfða-
munur milli landsvæða, sem næst ekki að
meta með þessari, aðferð. Rökrétt virðist að
álykta, að sá munur, sem hugsanlegur er, sé
vegna þess, hve kynbótastarfið fór fram í
lokuðum einingum, á meðan notað var ferskt
sæði. Til að meta slíkan mun þyrfti aftur á
móti að beita mun nákvæmari aðferðum, sem
þessi gögn gefa tæpast tilefni til. Möguleikar
á slíku mati aukast aftur á móti verulega
þegar dætur óreyndu nautanna verður að
finna dreift um allt landið. í þessu sambandi
má vitna til tilraunar, sem gerð var í Hol-
landi (Politiek, 1974). Þar voru bornar
saman kýr af Friesian-kyni frá tveimur land-
svæðum í Hollandi, og kom fram um 10%
erfðamunur í mjólkurmagni milli svæðanna.
Gripirnir í tilrauninni voru aftur á móti
innan hvors svæðis valdir annars vegar frá
búum með mjög háar afurðir og hins vegar
frá búum með lágar afurðir. I ljós kom, að
innan sama landsvæðis var enginn erfða-
munur milli búa. Ef slíkur erfðamunur er
milli landshluta hér á landi, gæti hann haft
nokkurt gildi í kynbótastarfinu í bráð, en
tæpast mikið í lengd, þar sem hann mun
hverfa með tímanum.
UMRÆÐUR.
Rannsókn sú, sem hér hefur verið lýst, sýnir,
að verulegur erfðabreytileiki er í mjólkur-
magni hjá íslenzkum kúm. Islenzka kúa-
kynið hefur á margan hátt verulega sérstöðu.
Hér er um að ræða fremur lítinn erfðahóp,
sem hefur mjög lengi verið einangraður frá
öðrum kynjum. Blóðflokkarannsóknir, sem
gerðar voru á íslenzkum nautgripum (Brænd
et. al., 1962), sýndu nokkru færri erfðavísa
í B- flokki en hjá mörgum öðrum sambæri-
legum erlendum kynjum. Utreikningar eftir
þessum niðurstöðum (Heuch, 1975), þar
sem notuð eru hóperfðafræðilögmál, benda
til, að hinn virki hópur í ræktuninni og við-
haldi stofnsins hafi verið mjög lítill. Þess
vegna er hugsanlegt, að hinn litli erfðabreyti-
leiki í fituprósentu, sem hér fannst, í saman-
burði við erlend kyn, (Maijala og Hanna,
1974), geti verið raunverulegur, þar sem
slíkra áhrifa er einkum að vænta fyrir eigin-
leika, sem stjórnast af tiltölulega fáum erfða-
vísum. Almennt er ta'lið, að fituprósenta
ráðist af mun færri erfðavísum en afurða-
magnið.
Áberandi er, hve tvímælingargildið, sem
finnst í þessum gögnum er hátt í samanburði
við arfgengið, og gildir það um alla eigin-
leikana. Ein af skýringum á þessu er ýmis
„skýrsluársáhrif” (Jón Viðar Jonmundsson,
et.al. 1977). Þar er líklegt, að ónákvæmni í
mati á burðartímastuðlum skipti langmestu
máli og sérstaklega, hve þeir virðast breyti-
legir frá einu búi til annars. Þetta getur verið
bending um, að bændur hagi fóðrun full-
orðinna kúa mjög í samræmi við það, sem
þeir búast við af kúnni vegna þess, sem hún
hefur sýnt fyrr á æviskeiðinu. Þá gæti þetta
einnig verið bending um, að erfðir, sem víkja
frá línulegum erfðum (ríkjandi erfðir, sam-
spil), kæmu við sögu, en út frá erlendum
rannsóknum virðist mega álykta, að þetta