Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Side 9

GILDI ÚTHAGANS OG BEITARÞOLSRANNSÓKNIR 7
rannsóknanna, og var það þeim mikil
lyftistöng.
Vegna verðfalls krónunnar hefur það
takmarkað gildi að reikna út þá krónutölu,
sem varið hefur verið til gróðurrannsókn-
anna frá upphafi, og erfitt er að gera sér
grein fyrir, hve miklum starfstíma hefur í
heild verið varið til þeirra. Þó mun láta
nærri, að um 40 starfsárum hafi verið
varið til gagnasöfnunar, þ. e. a. s. til gróð-
urkortagerðar og annarra rannsókna í
sambandi við hana, og um 45 starfsárum
MARKMIÐ OG AÐFERÐIR
Markmið gróðurrannsóknanna hefur frá
upphafi verið eftirfarandi:
a) að ákvarða beitarþol úthaga á
afréttum og einstökum jörðum,
b) að kanna ástand gróðurs landsins
og finna, hvar gróðureyðing á sér
stað eða er yfirvofandi,
c) að finna nothæfar og hagkvæmar
leiðir til að auka og bæta gróður
landsins.
Hvert þessara viðfangsefna felur að
sjálfsögðu í sér aragrúa rannsóknaþátta,
sem fléttast meira og minna saman og eru
óaðskiljanlega tengdir hver öðrum. Hér er
hins vegar ætlunin að fjalla fyrst og fremst
um þá þætti, sem varða beinlínis ákvörð-
un á beitarþoli landsins.
Frá upphafi var megináherzla lögð á að
rannsaka gróður á hálendi landsins, en
þar á hann erfiðar uppdráttar en á lág-
lendi vegna styttri vaxtartíma og óhag-
stæðari verðurskilyrða. Voru fyrst tekin
fyrir móbergs- og eldfjallasvæði hálend-
isins, en þar er gróður sérstaklega við-
kvæmur og gróður- og jarðvegseyðing
örust. Þá hafa verið rannsökuð svæði, þar
sem grunur hefur leikið á, að gróðurrýrn-
til úrvinnslu gagna, útreikninga, útgáfu
korta o. s. frv.
Síðan rannsóknirnar hófust, hafa verið
gefin út 65 kortblöð í mælikvarða 1 : 40
000 og 13 kortblöð í mælikvarða 1 : 20
000. Þá hafa verið gerð 9 sérkort fyrir
Orkustofnun og Rafmagnsveitur ríkisins,
eins og síðar er greint frá. Gefinn hefur
verið út fjöldi ritgerða, ritaðar blaða-
greinar og haldnir fjölmargir fyrirlestrar
um niðurstöður rannsóknanna. Er aftast í
ritinu listi yfir þessa útgáfustarfsemi.
un og eyðing væri af völdum ofbeitar.
Þessi sjónarmið hafa öðru fremur ráðið
því, í hvaða röð landsvæði hafa verið
rannsökuð og kortlögð. En einnig hefur
verið reynt eftir megni að verða við óskum
sveitarféíaga um úttekt á landi þeirra.
Nánar er um þetta rætt í kafla Gylfa Más
Guðbergssonar hér á eftir.
Þegar lokið var við að kortleggja og
rannsaka miðhálendi landsins, voru tekin
fyrir önnur hálendissvæði. A undanförn-
um árum hefur einnig verið unnið að
rannsóknum í byggð, og eru þær með
nokkrum öðrum hætti en á hálendi, eins
og síðar verður getið. Þar er ekki aðeins
um það að ræða að kortleggja gróðurlendi
með tilliti til beitarþols, heldur einnig til
ræktunarhæfni hverrar jarðar.
Aðferðir til að kanna beitarþol lands eru
að ýmsu leyti ólíkar frá einu landi til
annars, og ekki eru til neinar staðlaðar eða
samræmdar alþjóðlegar aðferðir. Þær eru
breytilegar eftir náttúruskilyrðum og öðr-
um staðháttum, tegundum búfjár, sem
nýta landið, hve mikillar nákvæmni er
þörfo. s. frv. Að því er varðar gróðurfar, er
t. d. reginmunur á því, hvort verið er að
ákvarða beitarþol víðáttumikilla svæða