Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Page 15

FLOKKUN GRÓÐURS í GRÓÐURFÉLÖG 13
glöggt. Þó má geta þess, að hávaxnar
plöntur, bæði jurtir og grös, teygja sig oft
upp í runnalagið, t. d. hávaxin hvönn og
skrautpuntur, og allur þorri smárunna,
t. d. krækilyng og rjúpnalauf, er í gras-
laginu, og sumir smárunnar, t. d. gras-
víðir, liggja í mosalaginu. Miklu oftast erú
gróðurlögin þó færri en fjögur, lengstum
tvö, en stundum eitt, svo sem í sandgróðri,
þar sem ekkert er nema graslagið, og í
sumum snjódældum og þurrum mosa-
þembum verður svarðlagið alls ráðandi.
Langt er síðan grasafræðingar tóku að
flokka gróðurfélögin og skipa þeim í kerfi
eftir skyldleika þeirra, þ. e. sameigin-
legum tegundum eða lífmyndum. Má
segja, að sú niðurskipan sé lögmálsbundin
og ráðin af náttúrunni sjálfri, enda þótt
mannlegur skilningur hniki lögmálunum
stundum eitthvað til, svo að kerfið verði
heilsteypt.
Skal nú í stuttu máli leitazt við að sýna,
hvernig slíkt, gróðurfélagakerfi er byggt
upp. Smæsta eining hvers gróðurfélags er
það, sem kalla má gróðurblettur eða aðeins
blettur. Það er blettur, þar sem gróðurinn
er svo einleitur að tegundasamsetningu,
að nær er sama, hvar gripið er niður í
honum. Tegundirnar eru hinar sömu og
hlutfall þeirra, nauðalíkt og gróðurlögin
eru hin sömu.
Gróðurblettunum er skipað saman í
gróðurhverfi (sociatio), og teljast þá til sama
hverfis þeir blettir, sem eru með sömu
gróðurlögum og greinilegt samræmi er í
tegundum og hlutfalli milli þeirra. Gróð-
ursvipur allra laganna er hinn sami.
Til sömugróðursveitar (associatio) teljast
öll þau gróðurhverfl, sem í meginatriðum
eru með sömu gróðurlögum og gróður
æðri plantna er með líkum svip í graslagi,
runnalagi og trjálagi og með meira eða
minna af sameiginlegum tegundum.
Verður a. m. k. ein ríkjandi tegund að vera
sameiginleg öllum gróðurhverfum sömu
sveitar í sama gróðurlagi og skyldleiki í
tegundasamsetningu hinna æðri plantna
hverfanna skýr.
Til sama gróðurfylkis (alliance) teljast
þær gróðursveitir og gróðurhverfi, sem eru
greinilega skyld að tegundasamsetningu
og tengdar saman með tilteknum ein-
kennistegundum, sem vantar í önnur
gróðurfylki.
Loks er gróðurfylkjunum skipað saman
í gróðurlendi (ordo) eftir skyldleika þeirra
innbyrðis.
Til nánari skýringar á þessu má taka
votlendið, sem er gróðurlendi. Eitt af fylkj-
um þess er hálfgrasamýrin, ein sveit
hennar mýrarsveitin með fjölmörgum
gróðurhverfum, en eitt þeirra er t. d.
mýrastarar-klófifuhverfi.
I þessu stutta yfirliti er raunar miðað
við tegundirnar einar saman, svo sem gert
er í strangfræðilegri niðurskipan gróður-
fræðinnar. En oft er einnig til þess gripið
að greina höfuðgróðurlendin sundur eftir
staðháttum, og verður þá að byggja allt
félagskerfið eftir báðum þessum sjónar-
miðum. Hefur þetta einkum reynzt
hagkvæmt, þar sem gróðurrannsóknir eru
skammt á veg komnar, og einnig þar, sem
þörf er á að fá aðstoð lítt sérfróðra manna
við könnun gróðurfélaga. Gróðurlendin
eru þá mörkuð af staðháttum, en fylkin,
sveitirnar og hverfin einkennd eftir teg-
undum og samsetningu þeirra í félaginu.
Hér á landi hefir þessari reglu verið fylgt.
Höfuðgróðurlendin, votlendi, mólendi,
graslendi o. s. frv., eru í megindráttum
mörkuð af staðháttum og hverjum manni
ljós, en hinar smærri einingar eftir teg-
undum.