Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Blaðsíða 25

FLOKKUN GRÓÐURS í GRÓÐURFÉLÖG 23
svo mikið, að þeir verða einkennistegundir
við hlið víðisins, en eru þó ætíð verulega
minna vaxtar. Og þar sem lyngmórinn er
fremur láglendis- en hálendisgróðurlendi,
er víðiheiðin, einkum grávíðissveit hennar,
nær algerlega hálendisgróður. Þær víði-
tegundir, sem útbreiddastar eru og mynda
víðáttumest gróðurhverfi, eru grávíðir og
loðvíðir. StundumverðurgufoíðíVdrottnandi
í gróðrinum, en þá er oftast fremur um að
ræða kjarr en heiði. Raunar má einnig tala
um loðvíðikjarr á sumum stöðum á lág-
lendi, t. d. í öxarfirði, þar sem jarðvegur
er sendinn. En þar er kjarrið raunar oft
einnig blandað gulvíði, enda þótt gulvíði-
kjarrið eigi helzt heima í raklendi.
Víðimórinn eða víðigrundin, sem er ef
til vill meira réttnefni, er um margt harla
ólík lyng- og hrísmóunum. Yfirborðið er
ætíð næstum slétt eða smánabbaþýft.
Stundum er sandur í rót og þá um leið lítill
mosagróður, en annars er mosagróðurinn
misjafnlega mikill og alloft ekki langt yfir í
mosaþembu. Víðiheiðin skiptist í tvær
sveitir: grávíðissveit og loðvíðissveit, sem eru
greinilega aðskildar bæði að tegundum,
útbreiðslu og vaxtarstöðum, enda þótt
einkennistegundirnar finnist hvor í ann-
arrar sveit. Grávíðissveitin er eingöngu á
hálendinu, að kalla má, og smáblettir með
henni geta fundizt allt upp undir 750 m
hæð, þótt meginsvæði hennar sé neðan við
600 m. Loðvíðissveitin nær sjaldan upp
yfir 500 m hæð, en er miklu algengust
neðan við 400 m og er oft víðáttumikil á
láglendi, jafnvel niður undir sjó, á áreyr-
um. Enda þótt grávíðissveitin sé meira
hálendisgróðurfélag, eru þó báðar út-
breiddar fyrir ofan hálendismörk og eru
saman eitt af víðlendustu gróðurfélögum
hálendisins, þótt nokkuð sé það misjafnt
eftir staðháttum. Með nokkrum sanni má
segja, að víðiheiðin komi á hálendinu í
stað lyngheiðarinnar á láglendi.
Yfirleitt má segja, að grávíðissveitin sé
þar, sem raki er nokkur í jörð. Er hún að
því mjög frábrugðin lyngheiðinni. Annars
er grávíðirinn ein þeirra tegunda, sem
einna minnst er viðkvæm gagnvart raka
vaxtarstaðarins. Hann finnst frá hinni
blautustu mýri eða jafnvel flóa og upp í
þurra mosaþembu og melkolla. Grávíðis-
sveitin er oft sem randsvæði fram með
votlendi og þá oft næst því að mega heita
jaðar, einnig á rökum eyrum meðfram
vötnum, þar sem jafnvel flóir yfir í vatna-
vöxtum, en þó er fremur að finna loðvíðis-
sveit á slíkum svæðum. Verulegt sandfok
þolir hún illa, enda þótt oft sé sandur í rót,
enda dreifist sandfokið víðast um há-
lendið, en mosi er hins vegar oft mikill,
eins og fyrr er sagt. Mestum þroska nær
grávíðissveitin í meðalrökum jarðvegi, þar
sem snjódýpt er einnig nálægt meðallagi
eða þó heldur meira. Hún er naumlega á
snjóléttum stöðum. Grávíðirinn er ætíð
lágvaxinn, venjulega ekki nema örfáir cm
á hæð. Krækilyng er stundum einkennis-
tegund með grávíðinum svo og grasvíðir
og loðvíðir, en annars eru einkennisteg-
undirnar í hinum níu skilgreindu gróður-
hverfum: þursaskegg, stinnastör, hálmgresi,
túnvingull, klóelfting og vallelfting. Elfting-
artegundirnar nema vallelfting eru meðal
algengustu tegunda grávíðissveitarinnar,
en þekja ætíð lítið, þótt þau hafi háa tíðni.
Þá kemur fyrir, að bláberjalyng ogfjalldrapi
eru í hópi einkennistegunda. Hér eru
gróðurhverfi grávíðisveitarinnar samein-
uð í þrjú félög: grávíðir-krœkilyng Dl, grá-
víðir-fjalldrapi D2 oggrávíðir D3, án þess að
sérstakar fylgitegundir séu tilgreindar. Er
það langstærsta gróðurfélag grávíðisveit-
arinnar, en hins vegar eru hin mörgu