Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Side 37

FLOKKUN GRÓÐURS í GRÓÐURFÉLÖG 35
mýrum og flóum, en einnig í dældum í
valllendis- og móasvæðum. Þá er og rétt-
mætt að telja elftingarbakka meðfram
vatnsföllum til jaðars, meðal annars vegna
þess, að grunnvatnsstaðan þar er breytileg
eftir hæð vatnsborðsins í ánum, og alloft
verða stór svæði með jaðargróðri á grón-
um jökulaurum. Þegar sleppt er árbökk-
unum, sem eru sléttir, er jaðarinn nær ætíð
þýfður og oft stórþýfður, stundum jafnvel
stórgerður þúfnagarður á mótum móa og
mýra.
Sakir hins sérstaka eðlis jaðarsins verð-
ur gróður hans eins konar millisdg þurr-
lendis og votlendis, og ber gróður hans
svip af báðum aðliggjandi gróðurlendum.
En þar sem staða grunnvatnsins er
breytileg og um leið rakastig jarðvegsins,
er afleiðingin sú, að gróðurfarið er það
einnig. Stundum sækja þurrlendisteg-
undirnar á, en aftur votlendistegundirnar
á öðrum tímum. En sjaldan eru breytingar
þessar svo miklar, að sjálf gróðurfélögin
breyti um svip, enda þótt hlutföll ein-
stakra tegunda breytist. Tvær gróður-
sveitir jaðarsins eru þó lítt breytilegar og
einkennast við þær tegundir, sem mest ber
á. Eru það hrossanálar- og elftingarjaðar.
I gróðurlendalyklinum er jaðarinn
merktur með T, elftingarsveitin fær
merkið Tl, en til hrossanálarsveitarinnar,
sem er miklu breytilegri, teljast gróð-
urhverfi merkt T2, T8, T9 og T10, og skylt
þeim er þráðsefshverfið T7.
Elftingarjaðar
Elftingarjaðarinn T1 er einnig nefndur
flæðimýrarjaðar, því að hann liggur milli
flæðimýrar og þurrlendis, eða hann er að
finna á árbökkum, sem myndaðir eru á
sama hátt og flæðimýrin og í rauninni
hluti sömu myndunar, það er óshólma-
myndunar. Aðaltegundin er mýrelfting, og
myndar hún gróðurhverfi með bæði hálín-
gresi og túnvingli. Algengar tegundir í elft-
ingarjaðri eru: umfeðmingur, hvítsmári,
brennisóley, fíflar, skarifífill, mýrfjóla, mýra-
dúnurt og stundum gulvíðir, en þá ætíð smá-
vaxinn. Á Suðurlandi eru mjaðurt ogfjall-
dalafífill algengar tegundir í elftingarjaðri.
Þegar mikið er um blómjurtir þær, sem
nefndar eru, líkist jaðarinn stundum
blómlendi.
Hrossanálarjaðar
Hrossanál er algengasta tegundin og sú, er
setur svip á gróðurlendið, þótt aðrar teg-
undir þeki oft eins mikið eða jafnvel meira.
Gróður hrossanálarjaðars er allbreyti-
legur, og eru átta mismunandi gróð-
urhverfi skilgreind í honum. Er það eðli-
legt, því að hrossanálin er langalgengasta
jaðartegundin og gróðursveit hennar vex
við býsna ólík skilyrði og er að finna bæði á
láglendi og hálendi, þótt hún sé bæði al-
gengari og útbreiddari á láglendinu1).
Auk þess sem hrossanálin vex að öllum
jafnaði í venjulegum mýrajaðri, er hún
algeng á sendnum árbökkum og grónum
jökulaurum og þá oftast með mýrastör og
fleiri mýrategundum, svo að á þeim stöð-
um verður oft torvelt að draga mörkin,
hvort um sé að ræða mýrlendi eða jaðar-
gróður.
Langalgengasta gróðurhverfi hrossa-
nálarsveitarinnar er hrossanálar-mýrastarar-
mýrelftingar-hverfið. Enda þótt hrossanálin
setji svip sinn á gróðurinn, þekja hinar
tegundirnar oftast eins mikið. Aðrar al-
gengustu tegundirnar eru hálmgresi, tún-
vingull og kornsúra. Ymsar fleiri tegundir
J) í hálendinu kemur trippanál í stað hrossanálar;
erfitt er að greina tegundirnar stundum.
3*