Bændablaðið - 24.09.2020, Blaðsíða 44

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. september 202044
LANDSSAMBAND KÚABÆNDA
Erfiðir tímar í nautakjötsframleiðslu
Nautakjötsmarkaðurinn hefur
tekið töluverðum breytingum
undanfarið, ekki einungis vegna
fækkunar ferðamanna í kjölfar
COVID-19 heldur hefur tollaum-
hverfið einnig breyst. Saman
hefur þetta töluverð neikvæð
áhrif á framleiðslu og sölu nauta-
kjöts hér á landi og hefur afkoma
bænda farið versnandi.
Innanlandsframleiðsla
dregst saman
Framleiðsla og sala nautgripakjöts
innanlands fyrstu 8 mánuði ársins
2020 var tæplega 3.100 tonn. Það
er 4,6% minni framleiðsla en á
sama tímabili árið 2019 þegar
fram leiðslan var um 3.240 tonn og
árið 2018 þegar hún var um 3.225
tonn. Á sama tíma hefur verð til
bænda lækkað, fyrst um og upp úr
síðastliðnum áramót, þegar verð á
kýrkjöti fór niður um 10%, og nú í
septembermánuði þegar bæði SS og
KS lækkuðu verð hjá sér. Lækkun
SS náði yfir ungneyti, ungar kýr og
naut og nam allt að 9,5% og KS
lækkaði verð fyrir ungneyti og kýr í
lökustu flokkunum um allt að 23,3%
% (verðfelling vegna fituflokkunar
undanskilin). Má rekja verðlækk­
unina til ýmissa samverkandi þátta
samkvæmt fyrirtækjunum, s.s.
langra biðlista, birgðasöfnunar á
hakkefni og aukins innflutnings, auk
um 75% verðlækkunar á tollkvóta
frá Evrópusambandinu sl. 2 ár.
Augljóst er að þessar verðlækk­
anir munu hafa töluverðar afleið­
ingar á búrekstur nautgripabænda,
sem er í raun orðinn neikvæður
miðað við síðustu verðlækkanir.
Launaliður bóndans skerðist þannig
enn frekar enda hefur bóndinn fáa
vasa til að sækja sínar lækkanir úr.
Meðalframleiðslutími fullbúins UN
sláturgrips eru tæp 3 ár, rúm 2 ár á
fæti m.v. 2019 og 9 mánuðir í burði.
Það er því ljóst að sú framleiðsla
sem bændur byggja þessa skertu
afkomu sína á næstu misserin hefur
þannig verið í bígerð síðan amk í
ársbyrjun 2018.
Afurðaverð til bænda fallið hratt
Þegar horft er til þróunar verð­
skráa fyrir ungneyti (UN) eftir
upptöku EUROP kerfisins frá
áramótum 2018 er hægt að sjá að
vigtað afurðarverð til bænda hefur
einungis farið niður. Landssamband
Kúabænda hefur verið að vinna að
afurðarverðsmeðaltali fyrir UN kjöt
með sömu forsendum og sauðfjár­
bændur hafa verið að taka saman
afurðarverð til bænda.
Á þessum tíma hefur hins vegar
vísitala neysluverðs hreyfst í gagn­
stæða átt, hefur hækkað um 8,5 % á
meðan vigtað afurðarverð til bænda
fyrir UN kjöt hefur lækkað um rúm
10% með síðustu lækkunum nú í
september. Öll aðföng og kostnaður
hafa hækkað meðan verðið hefur
lækkað og því augljóslega blikur á
lofti. Það er því ljóst að þessi þróun
þarf að liggja til grundvallar þegar
bændur í dag undirbúa sig fyrir
slátrun sumarsins 2023.
Innflutningur 14,6% minni
en í fyrra
Innflutningur á nautgripakjöti fyrstu
7 mánuði ársins er 670 tonn leiðrétt
fyrir beini. Þar af er einungis um
5,5 tonn ófrosin, sem er minna en
maður hefði ætlað. Ljóst er að eft­
irspurnin eftir þessari tegund kjöts
er nánast engin, innan við 1%, sem
vekur upp spurningar um hinn
mikla þrýsting sem var að heimila
þennan innflutning. En markaður­
inn nú er vissulega minni en áður
sökum COVID­19. Ferðamönnum
fækkar og fólk er meira heimavið
og veitingastaðir kaupa því minna
en áður.
Tollkvótar aukast áfram
En fækkun ferðamanna var reyndar
hafin fyrr. Árið 2019 komu 14,1%
færri ferðamenn til Íslands en 2018
og má ætla að heildarfjöldi ferða­
manna árið 2020 verði einungis
brot af þeim fjölda sem gert var
ráð fyrir í öllum spám. Þrátt fyrir
þetta eru tollkvótar að aukast
ár frá ári og um næstu áramót
verður tollkvóti fyrir nautakjöt
frá Evrópusambandinu til Íslands
orðinn 696 tonn, tæplega sjöföldun
frá því sem var árið 2017. Þegar
vaxandi tollkvótar og minnkandi
eftirspurn fara saman gerir það að
verkum að það magn sem er að
koma til landsins hefur meiri verð­
myndandi áhrif á innanlandsfram­
leiðslu. Haldi þróunin áfram gæti
farið svo að allt nautakjöt sem flutt
er inn til landsins sé á tollkvótum
og því enn ódýrari en ella.
Í ljósi þessa höfum við fundað
með utanríkisráðherra og lagt þunga
áherslu á að tollasamningurinn við
Evrópusambandið verði hið minnsta
endurskoðaður, enda forsendur
samningsins löngu brostnar.
Nýjar úthlutunarreglur tollkvóta
þungar fyrir nautgriparæktina
Til viðbótar við aukningu á tollkvót­
unum kemur svo að í júnílok var í
fyrsta sinn beitt nýjum úthlutunar­
reglum á tollkvótum, svokölluð hol­
lensk leið. Kom breytingin verst út
fyrir nautakjöt en verð á tollkvótum
hríðféll og var þá einungis fjórð­
ungur þess sem það var í upphafi
árs 2018. Hafði Landssamband kúa­
bænda varað við þessu frá upphafi
viðræðna um innleiðingu þessa kerfis
og höfum við nú óskað eftir fundi
með landbúnaðarráðherra til að ræða
þá erfiðu stöðu sem komin er upp
fyrir samkeppnishæfni greinarinnar.
Breyttir tímar kalla á ný ráð
Það hefur svo ótal margt gott áunnist
undanfarin ár og þeim árangri má ekki
glata. Nýtt erfðaefni í holdanautarækt
er komið út í hjarðir víðsvegar um
landið, bæði með sæðingum og
Angus nautum sem seld hafa verið
frá einangrunarstöðinni á Stóra
Ármóti. Flokkun gripa þokast uppá
við og veitinga­ og kjötiðnaðarfólk
hefur haft orð á því að gæði innlendrar
framleiðslu hafi aukist mjög á
stuttum tíma. En til að halda uppi
sterkri hagsmunagæslu í harðnandi
samkeppni er mikilvægt að gögn séu
til staðar, gefi rétta mynd af stöðunni
hverju sinni og séu sett fram á
aðgengilegan hátt. Við hjá LK höfum
óskað eftir að gögn um innflutning
berist fyrr en hefur verið sem og
að skráningar á birgðum og sölu í
opinberum gögnum séu nákvæmari.
Þá er einnnig gerð gagnagrunns
fyrir fyrrgreint afurðarverðsmeðaltal
nautgripa í vinnslu hjá samtökunum.
Samkeppni við innflutt matvæli fer
líka harðnandi og við þreytumst seint
á að berjast fyrir betri merkingum til
neytenda, hvort sem er í búðum, á
veitingustöðum eða í mötuneytum.
Það er ekki nóg að eiga gögnin, það
þarf líka að huga að markaðssetningu
vörunnar. Um þessi mál hefur verið
rætt á flestum fundum bænda
undanfarin ár og erum við hjá LK nú
að vinna að gerð sérstakrar merkingar
fyrir íslenskt nautakjöt svo greinilegra
sé fyrir neytendur að um sé að ræða
íslenska vöru. Hafa sláturleyfishafar
og kjötvinnslur tekið vel í slíkar
merkingar og vonumst við eftir að
sjá afrakstur þeirrar vinnu í búðum
landsmanna fyrir lok þessa árs.
Þau eru mörg og fjölbreytt
verk efnin sem þarf að ráðast í í
nautakjötsframleiðslu á Íslandi. En við
búum hins vegar vel að eiga fagfólk
víða um land sem starfar af reynslu,
þekkingu og hugsjón. Við stöndum á
tímamótum þar við getum með réttum
handtökum og bættu erfðaúrvali náð
fram mikilli framþróun í gæðum
nautgripakjöts. Deilum þekkingu,
hugum vel að fóðrun, náum fleiri
gripum í hærri flokka og verum stolt
af framleiðslunni okkar.
Höfundar:
Margrét Gísladóttir,
framkvæmdastjóri
Landssambands kúabænda,
Höskuldur Sæmundsson,
verkefnastjóri markaðsmála
hjá LK.
600 Kr.
620 Kr.
640 Kr.
660 Kr.
680 Kr.
700 Kr.
720 Kr.
740 Kr.
85
90
95
100
105
110
115
ja
n.
18
fe
b.
18
m
ar
.1
8
ap
r.1
8
m
aí
.1
8
jú
n.
18
jú
l.1
8
ág
ú.
18
se
p.
18
ok
t.1
8
nó
v.
18
de
s.1
8
ja
n.
19
fe
b.
19
m
ar
.1
9
ap
r.1
9
m
aí
.1
9
jú
n.
19
jú
l.1
9
ág
ú.
19
se
p.
19
ok
t.1
9
nó
v.
19
de
s.1
9
ja
n.
20
fe
b.
20
m
ar
.2
0
ap
r.2
0
m
aí
.2
0
jú
n.
20
jú
l.2
0
ág
ú.
20
se
p.
20
Vigtað meðalverð kr.
Vigtað meðalverð kr. Vigtað meðalverð Index 100 Vísitala Neysluverðs index 100
0
200
400
600
800
1000
1200
0
200
400
600
800
1000
1200
Tollkvótar 2015 Tollkvótar 2016 Tollkvótar 2017 Tollkvótar 2018 Tollkvótar 2019 Tolkvótar 2020 Tolkvótar 2021
Þróun Tollkvóta og innfluttnings
ESB EFTA WTO Samtals innflutningur 3 per. Mov. Avg. (Samtals innflutningur)
-
500.000
1.000.000
1.500.000
2.000.000
2.500.000
3.000.000
3.500.000
4.000.000
2016 2017 2018 2019 2020
Sala og innfluttningur fyrstu 7 mánuði ársins
Innlend sala Innflutt nautgripakjöt leiðrétt f. beini
Margrét Gísladóttir.
Höskuldur Sæmundsson.