Bændablaðið - 24.09.2020, Blaðsíða 48

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. september 202048
MENNING&LISTIR
Senn kemur vor – ný plata Magnúsar bónda á Stóru-Ásgeirsá:
Íslensk náttúra í lykilhlutverki
Magnús Ásgeir Elíasson,
bóndi á Stóru-Ásgeirsá í
Vestur-Húnavatnssýslu,
gaf nýlega út á Spotify
tíu laga hugljúfan disk
sem ber heitið „Senn
kemur vor“. Er þetta
önnur plata Magnúsar,
en hin hét Legg af stað
og kom út 2014.
Magnús samdi sjálfur
öll lögin á plötunni og á
þar þrjá texta. Hann býr
með um 100 sauðfjár, um
50 hross og nokkrar geitur
og rekur ferðaþjónustu
og, hestaleigu á bænum
Stóru-Ásgeirsá. Auk þess
heldur hann úti pöbb sem
kallaður er Mjólkurhúsið
þar sem hann tekur
gjarnan lagið fyrir gesti.
Hann sagði í samtali við
Bændablaðið að platan
komi bæði út á CD-diski
og sem vínylplata.
Ætlunin hafi líka verið
að fylgja plötunni eftir
með hljómsveit og tón-
leikahaldi en Magnús
sagði nokkra óvissu um
hvernig því yrði háttað
vegna COVID-19. Hugsanlega
fari hann bara sjálfur með gítar
um landið að kynna plötuna.
Bjartsýnin vex með vorinu
Í titillaginu á plötunni Senn kemur
vor er fjallað um bjartsýnina sem
vex með vorinu ár hvert samhliða
gróðrinum. Þar eru bændur í stóru
hlutverki við að yrkja jörðina.
Sunnanblærinn fjallar um
sumarkyrrðina og sólsetur í
sunnanblænum.
Þriðja lagið, Annar heimur,
er í talsvert hraðari takti þar sem
forynjur og tröll fá sinn sess.
Í draumi barns er síðan haldið
áfram á hugljúfum nótum þar sem
sólin sendir geisla ljóma alveg út
á fjörð.
Í fimmta laginu, sem heitir
Hamingja, er Magnús kominn út
í dynjandi takfast stuðlag. Hann
segir að það hafi eiginlega verið
samið með Landsmót hestamanna
í huga sem fram átti að fara í sumar
en ekkert varð af vegna COVID-
19. Þar er sungið um sambandið
milli manns og hests og hefði án
efa hitt beint í mark á slíku móti. Í
því er mikil brýning um að hugsa
fram á veginn með bros á vör þrátt
fyrir brekkur og mótlæti.
Sjötta lagið heitir Ásdís þar
sem ósvikinn reggae-taktur fær
svo að njóta sín. Magnús segir
að þótt lagið sé tileinkað góðri
vinkonu hans sem heiti Ásdís
þá eigi textinn í raun við ljúft
reiðhross, sem hann segir einstaka
meri sem beri líka nafnið Ásdís.
Fólk átti sig á því þegar það hlustar
vel á textann.
Sjötta lagið heitir Gæfan og
fjallar um landið ljúfa og kæra.
Síðan heldur Magnús áfram í
áttunda laginu sem heitir Sú Sól,
sem er ástaróður en textinn er
eftir Sigmund Sólmundarson sem
Magnús hrósar á hvert reipi fyrir
lagni við textasmíði.
Glíman við náttúruöflin
Lagið Stormur er númer níu og hefur
af öðrum ólöstuðum vakið einna
mesta athygli af lögum plötunnar.
Það er tileinkað íslenska hestinum
og samskiptum hesta og manna. Þar
lýsir Magnús Ásgeir þeim raunum
sem hann lenti í í óveðri sem brast
á norðanlands í desember 2019,
þar sem fjölda hrossa fennti á kaf
og drápust. Reyndi hann að bjarga
hrossum sínum með því að grafa þau
úr fönn í vonskuveðri með skóflu, en
þurfti samt að horfa þar á eftir sex
ferfættum vinum sínum tapa fyrir
náttúruöflunum. Sorgin var ólýsanleg
og skín sú tilfinning vel í gegn í
þessu lagi og mjög lýsandi texta.
Magnús sagðist ekki óska neinum
að lenda í slíkum hremmingum en
ljósið í myrkrinu hafi verið að honum
auðnaðist að bjarga 20 til 30 hrossum
í skjól úr veðrinu.
Textinn í laginu Stormur er
eftir Einar Georg Einarsson, föður
Ásgeirs Trausta. Annars á Magnús
sjálfur þrjá texta á plötunni en þar
að auki eiga Sigurður Sólmundarson
(bróðir Sóla Hólm skemmtikrafts) og
Hrafnhildur Ýr, sveitungi Magnúsar,
hvort sinn textann.
Tíunda lagið á diskinum heitir
Storm og er ensk útgáfa af laginu
Stormur, en enski textinn er eftir
Hrafnhildi Ýri.
Platan var tekin upp í Stúdíó
Paradís í Reykjavík. Meðal undir-
leikara má nefna bassaleikarann
Jóhann Ásmundsson, Sigurgeir
Sigmundsson, sem leikur á gítar,
Ásmund Jóhannsson á trommur og
Kristin Rúnar Víglundsson, bónda
á Dæli, sem hefur hjálpað Magnúsi,
vini sínum, í bakröddum. /HKr.
Í laginu Stormur fjallar Magnús um þær raunir
sem hann og fleiri bændur lentu í þegar
ofsaveður skall á norðanlands með mikilli
snjókomu í desember 2019.
Magnús við upptöku
r á nýju plötunni
í Stúdíó Paradís.
Magnús spilar í Mjólkurhúsinu á Stór-Ásgeirsá.
Þann 6. ágúst síðastliðinn varð
banaslys á Austurlandi, nánar til-
tekið í Svínadal við Reyðarfjörð.
Þar valt sexhjól með þeim
afleiðingum að ökumaðurinn
lést. Þetta hörmulega slys vekur
upp hugleiðingar um öryggismál
þessara tækja, sem eru ýmist á
fjórum eða sex hjólum og eru
nánast á hverju heimili til sveita
og fjölmörg í þéttbýli.
Mörg þessara hjóla, sér í lagi
sexhjólin, eru það þung að ef menn
skorðast undir þeim eftir veltu er
það aðeins tilviljun háð hvort menn
nái að losa sig úr þeirri klemmu. Ég
veit dæmi þess að menn hafi lent í
þessum aðstæðum og aðeins sloppið
við illan leik úr þeim hremmingum.
Þá kemur til hugar, þegar sá
sem þetta skrifar var á barns- og
unglingsaldri á árabilinu 1950–1960
þegar fyrstu dráttarvélarnar fóru að
koma til almennra nota í sveitir, þá
án öryggisgrindar, að heyra og lesa
fréttir um banaslys sem urðu þegar
menn lentu undir dráttarvél sem
valt. Átakanlegast var þegar börn
og unglingar áttu í hlut.
Þetta varð til þess að löggjafinn
greip inn í og setti lög á allar nýjar
dráttarvélar, að þær skyldu seldar
með öryggisgrind og slíkur búnaður
yrði settur á eldri vélar sem væru í
notkun. Nú er ef til vill ekki raunhæft
að svo stöddu að löggjafinn stígi inn
í og lögfesti sértækan öryggisbúnað
á fjór- og sexhjól vegna þess að
flóran af þessum tækjum er svo
ólík innbyrðis, hvort sem er að afli,
stærð eða þyngd. Til dæmis getur
verið þrefaldur þyngdarmunur á
léttu fjórhjóli og sexhjóli, sem geta
vegið um og yfir hálft tonn.
Hvað er þá til ráða?
Helst kemur upp í hugann að
tryggingafélög geti veitt öryggis-
átaki hvatningu, með því að gefa
afslátt á iðgjöldum þeirra tækja
sem hafa veltigrindur eða boga.
Myndirnar sem fylgja þessari
grein eru af Polaris sexhjóli,
árgerð 1995. Þetta hjól var keypt
nýtt til skógræktarverkefnisins
Héraðsskóga, og strax í upphafi
voru veltigrindurnar sem mynd-
irnar sýna settar á hjólið. Þessar
grindur voru hannaðar og smíð-
aðar á verkstæði á Egilsstöðum og
eru afar góð útfærsla, ekki aðeins
fyrir þær sakir að hjólið valt nær
aldrei lengra en á hliðina sökum
hæðar pallgrindarinnar, heldur í
þeim tilvikum sem svo bar undir
átti ökumaður tæplega á hættu að
kastast af hnakkinum og verða
undir grindunum, eins og gjarnt
er þegar þær eru búnar þverbogum
(veltibúri).
Helstu verkefni sem þessu hjóli
voru fólgin voru uppsetning og
viðhald á skógræktargirðingum
og var það notað í sama tilgangi
eftir að greinarhöfundur festi á því
kaup, oftar en ekki með þungfermi
í þýfðu, bröttu og almennt krefjandi
landslagi.
Stöku sinnum á meðan þjónustu
þessa hjóls stóð urðu á því veltu-
óhöpp en aldrei slys á ökumanni
eða farþega, utan eins tilviks, þegar
ökumaður missti hjólið á ferð
vegna hálku með þeim afleiðing-
um að það endastakkst. Beið öku-
maðurinn ekki varanlegan skaða
af því slysi og alls óljóst hvernig
hefði farið hefði veltigrindanna
ekki notið við.
Frá 1995 hefur hönnun sexhjóla
farið mikið fram, fjöðrunarbúnaður
þeirra hefur verið stórbættur sem
hefur gefið framleiðendum tilefni
til að setja í tækin enn aflmeiri
vélar, og afleiðing af því sú að öku-
menn geta ferðast enn hraðar yfir
þeim mun torfærari slóðir. Þessi
blanda býður hættunni heim og
af því tilefni vill greinarhöfundur
koma þessum skilaboðum áleiðis:
eftir hverju erum við að bíða – er
ekki komið nóg?
Guðmundur Ármannssson
Vaði í Skriðdal
LESENDABÁS
Eftir hverju erum við að bíða – er ekki komið nóg?
Polaris sexhjóli, árgerð 1995. Þetta hjól var keypt nýtt til skógræktarverkefn-
isins Héraðsskóga, og strax í upphafi voru veltigrindurnar sem myndirnar
sýna settar á hjólið.
Guðmundur Ármannsson.
Það getur verið þrefaldur þyngdar-
munur á léttu fjórhjóli og sexhjóli,
sem geta vegið um og yfir hálft tonn.