Bændablaðið - 22.10.2020, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 22. október 20202
FRÉTTIR
Frá 2015 til dagsins dag hafa verið flutt út rúmlega átta þúsund hross frá Íslandi:
„Ríkir mikil bjartsýni í greininni“
Eysteinn Leifsson hefur stund-
að útflutning á hrossum í vel á
þriðja tug ára undir merkinu
Export Hestar. Hann segir gott
hljóð í hestamönnum sem geti
ekki kvartað á þessum undar-
legu COVID-tímum, enda hægt
að stunda hestamennskuna þrátt
fyrir fárið. Árið hefur verið gott
fyrir útflutning og segir hann
meira jafnvægi í framboði og
eftirspurn á hrossum nú en áður.
„Ég er ánægður þrátt fyrir allt,
það var ekkert Landsmót og ýmis-
legt fallið niður en við hestamenn
getum ekki kvartað því við getum
stundað okkar íþrótt og áhugamál.
Fólk ferðaðist á hestum sem aldrei
fyrr í sumar og það ríkir almenn
bjartsýni í greininni. Ég finn mikinn
mun á árinu í ár og í fyrra varð-
andi útflutninginn og það er mikið
bókað út árið. Ég hef flutt út í kring-
um 400 hross á ári, allt frá folöldum
upp í stórættuð og hátt dæmd kyn-
bóta- og keppnishross, þannig að
það er öll flóran í gangi,“ útskýrir
Eysteinn og segir jafnframt:
„Mesta breytingin sem ég finn
í þessum útflutningi frá því að ég
byrjaði er í sambandi við skráningu
á hrossum sem hefur tekið stökk-
breytingum. Það heyrir til undan-
tekninga ef það kemur hestur hing-
að sem ekki er búið að örmerkja og
það einfaldar svo vinnuna, hestur-
inn kemur hingað og síðan er lesið
af honum. Þetta eykur öryggi og
trúverðugleika í greininni finnst
mér. Varðandi útflutninginn þá eru
það nokkrir þættir sem spila inn
í hversu líflegt þetta er núna, t.d.
hefur krónan veikst um 15-20% frá
áramótum, fólk hefur meiri tíma til
að sinna sínum áhugamálum á þess-
um skrítnu tímum, og hrossarækt
almennt í Íslandshesta-heiminum
náði hámarki í góðærinu 2006-
2007 en síðan dró verulega saman
í framleiðslu á hrossum svo það
er meira jafnvægi í framboði og
eftirspurn og þess vegna sitjum
við ekki uppi með eins mikið af
hrossum og áður. Ég heyri almennt
bæði hér heima og erlendis að það
er gott hljóð í hestamönnum, þetta
er góður lífsstíll.“
Virði umfjallana í fjölmiðlum
nemur um 730 milljónum króna
Markaðsverkefninu Horses of
Iceland (HOI) var ýtt úr vör af
Íslandsstofu í apríl árið 2015 með
því markmiði að auka vitund um og
styrkja ímynd íslenska hestsins á al-
þjóðavettvangi. Verkefninu er ætlað
að leggja grunn að aukinni verð-
mætasköpun og auknum gjaldeyr-
istekjum af sölu á hestinum, vörum
og þjónustu honum tengdum með
faglegu og framsæknu markaðs-
starfi. Jelena Ohm er verkefnastjóri
Horses of Iceland og segir mörgu
hafa verið áorkað með verkefninu.
„Íslandsstofa, stjórnvöld og
helstu samtök ásamt hagsmuna-
aðilum í greininni komu að stofn-
un verk efnisins á sínum tíma.
Stjórnvöld á Íslandi lögðu verk-
efninu til 25 milljónir króna árlega í
fjögur ár frá 2016-2019, gegn sama
framlagi aðila í hestatengdri starf-
semi. Verkefnið var síðan framlengt
í byrjun árs 2020 til loka júní 2021
en við erum að vinna að því að gera
aftur langtímasamning við ríkið,“
útskýrir Jelena.
Áhersla á stafræna miðlun
Jelena segir áherslu lagða á að
ná víðtæku samstarfi aðila í
Íslandshestasamfélaginu um heim
allan til að tryggja samræmd skila-
boð í markaðsstarfinu og aukinn
slagkraft.
„Unnið er með langtímasjónar-
mið að leiðarljósi. Lögð er mikil
áhersla á notkun stafrænnar mið-
lunar, vef og samfélagsmiðla til að
ná sem mestri útbreiðslu um heim
allan og það hefur verið sérstak-
lega farsælt á tímum COVID-19.
Einnig er lögð áhersla á samlegð í
kynningarstarfi innan Íslandsstofu
við aðrar greinar, svo sem ferða-
þjónustu í markaðsverkefninu
Inspired by Iceland og fleiri. Það
var líka strax áhersla hjá okkur að
vera í góðu samstarfi við lands-
félög í hverju landi og styðja við
aðgerðir sem eru í gangi á hverjum
stað. Þetta hefur komið sér vel og
er hagur fyrir alla þátttakendur,“
segir Jelena og bætir við:
„Við tölum alltaf um markaðs-
verkefni í staðinn fyrir átak, því
hugmyndin var frá upphafi að þetta
er komið til að vera, ekki bara eitt
átak. Þetta er alþjóðlegt verkefni
en með takmarkað fjármagn og því
þurfum við að vera mjög hnitmiðuð
í markaðsaðgerðum, maður sigr-
ar ekki allan heiminn í einu. Við
ákváðum frá upphafi að einblína á
okkar stærstu markaði þar sem við
höfum nú þegar innviði til að taka
á móti íslenska hestinum, fólk sem
kann að járna hann, aðstoða við
þjálfun og fleira. Það er Þýskaland
og þýskumælandi ríki eins og
Austurríki og Sviss ásamt Svíþjóð
og fleiri löndum í Skandinavíu en
líka Norður-Ameríku og þá sérstak-
lega með áherslu á ferðaþjónustu
þar.“
Náð til hundruð milljóna
um allan heim
Hátt í 70 samstarfsaðilar frá fimm
löndum hafa gengið til liðs við
verk efnið og hafa myndbönd verk-
efnisins fengið þrjár milljónir spil-
ana á samfélagsmiðlum.
„Í ár höfum við verið að endur-
skoða okkar upphafsstefnu og
unnið að nýrri stefnumótun til fram-
tíðar en margt hefur breyst á þess-
um tímum. Það hafa ný lönd bæst
við sem aðildarlönd FEIF og nú er
spennandi að vinna saman til að ná
góðum árangri í vitundarvakningu
um íslenska hestinn þar. Það kemur
fólki oft á óvart þegar þau sjá hvað
það er sem verkefnið hefur afrekað.
Við erum að mæla bæði innri og ytri
mælikvarða á hverju ári en okkar
stærstu afrek eru til dæmis að vera
komin með tvo þætti hjá FEI TV
sem nær til 240 milljóna áhorfenda
um allan heim ásamt heimildar-
myndinni Equus WorldWide um
Mývatn Open Ísmótið og Hólaskóla
sem sýnd var á Horse & Country
TV sem nær til rúmlega 45 milljóna
manna. HOI hefur einnig aðstoð-
að við gerð ljósmyndabóka, meðal
annars eftir Christiönu Slawik og
Guadalupe Laiz, sem eru meðal
fremstu og vinsælustu hestaljós-
myndara í heimi,“ útskýrir Jelena
og segir jafnframt:
„Við höfum náð hátt í 55 millj-
ónum birtinga á samfélagsmiðlum
en samanlagt virði þeirra er um 40
milljónir króna. Á Facebook og
Instagram erum við komin með
yfir 100 þúsund fylgjendur og um
ein og hálf milljón sýningargesta
sóttu sýningar þar sem Horses
of Iceland var með kynningar.
Greinar og þættir í kjölfar blaða-
mannaheimsókna náðu til um 293
milljónir manna en samanlagt virði
umfjallana í fjölmiðlum nemur um
730 milljónum króna.
Ljóst er að HOI hefur náð
gríðarlegum árangri í markaðs-
setningu íslenska hestsins og haft
víðtæk jákvæð áhrif, bein og óbein,
á greinina í heild. Markaðsstarfið
hefur einnig áhrif á ferðaþjónustu
almennt, þar sem mikil kynning á
íslenskri náttúru og menningu hefur
farið fram samhliða kynningu á
íslenska hestinum. HOI-verkefnið
hefur skapað samstarfsvettvang
innan hestamennskunnar sem ekki
var til staðar áður en verkefnið kom
til og hefur staðið fyrir sameigin-
legu kynningarátaki. Reynsla og
fræðilegar rannsóknir hafa sýnt
að samstarfs- og markaðsverkefni
geta skilað miklum ávinningi en
þá aðeins ef þau eru nægilega fjár-
mögnuð og til langs tíma.“ /ehg
Jelena Ohm er verkefnastjóri fyrir
Horses of Iceland-verkefnið sem Ís-
landsstofa hefur umsjón með.
Eysteinn Leifsson, sem á og rekur
fyrirtækið Export Hestar, segist vera
ánægður með árið og að mikið hafi
verið bókað í útflutning. Hér er hann
með dóttur sinni, Kristínu Maríu, sem
er 12 ára gömul.
Heimaslátrun:
Sveinn Margeirsson sýknaður vegna meintra
brota á lögum um slátrun og sláturafurðir
Sveinn Margeirsson, fyrrverandi
forstjóri Matís, var sýknaður í
Héraðs dómi Norðurlands vestra
vegna meintra brota á lögum um
slátrun og sláturafurðir. Allur
kostnaður við málaferlin greiðist
úr ríkissjóði.
„Niðurstaða dómsins kemur mér
svo sem ekki á óvart en mér er að sjálf-
sögðu létt að þessu sé lokið og niður-
staðan er góð fyrir málstaðinn sem ég
hef staðið fyrir í þessu,“ segir Sveinn.
Næsta skref hjá ráðherra
„Nú er það í höndum ráðherra land-
búnaðarmála að sýna fram á að þessi
dómur hafi raunverulega þýðingu
fyrir bændur. Að mínu viti hefur
ráðherra verið að gera ýmislegt vel
í málum sem tengjast heimaslátrun
og næsta skref hjá honum er að sýna
áfram kjark og koma með reglur sem
heimila bændum að slátra heima og
selja sínar afurðir beint. Það á ekki
að vera mál embættismanna sem eru
ekki að vinna vinnuna sína almenni-
lega að ákveða hvernig bændur geta
aukið sín verðmæti og neytenda að
velja hvernig þeir versla.“
Mast kærir
„Aðdragandi málsins er að Matís
fer í gegnum ákveðna stefnumót-
unarvinnu og í framhaldinu er
ákveðið að leggja meiri áherslu á
frelsi bænda og lagt til að bændur
geti slátrað heima og selt sínar vörur
sjálfir og neytendur ákveðið hvar
þeir kaupa lambakjöt. Í fram haldi
af því átti ég von á að það vaknaði
vitleg umræða um málið en viðbrögð
Matvælastofnunar, Mast, urðu mér
gríðarleg vonbrigði og stofnunin fór
langt út fyrir meðalhóf í málinu.“
Rétt er að benda á að Sveinn
missti starfið sem forstjóri Matís í
framhaldi af málaferlunum og ýmis-
legt sem bendir til að starfsmissirinn
tengist málinu.
Sveinn segir að að hans mati sé
mjög furðulegt að hægt sé að fara
fram með þeim hætti sem Mast gerði.
Óeðlileg staða fyrir bændur
„Það er engan veginn eðlileg staða
fyrir bændur sem vilja stunda ný-
sköpun og prófa eitthvað nýtt að
eiga yfir höfði sér að vera kærðir
til lögreglunnar. Annað dæmi um
slíka kæru eftirlitsstofnunar er
þegar Lyfjastofnun kærði iðnað-
arhampsræktun í Berufirði. Þannig
vinnubrögð eftirlitsstofnana eru
fullkomlega óásættanleg í því
ástandi sem er í landbúnaðinum í
dag. Þau draga úr krafti nýsköpunar
um allt land.“
MAST fer út fyrir verksvið sitt
Framgangur málsins var með þeim
hætti að Sveinn fór með tvenns konar
kjöt á bændamarkað, annars vegar
af heimaslátruðu og hins vegar úr
sláturhúsi.
„Við vorum í raun að kynna
eða miðla upplýsingum um lamba-
kjöt og meðferð á því og það var
magnað að sjá hversu áhugi fólks
var mikill. Í framhaldinu fjallaði
Heilbrigðiseftirlit Norðurlands-
vestra, sem er það stjórnvald sem
á að fjalla um sölu á matvælum,
um málið og afgreiðir það. Þremur
dögum síðar tekur Mast fram fyrir
hendurnar á hinu rétta stjórnvaldi
og ákveður að kæra. Það er að mínu
mati fyrir utan verksvið stofnunar-
innar og allt meðalhóf og ég hef velt
því talsvert fyrir mér hvað veldur því
að Matvælastofnun gengur svona
langt,“ segir Sveinn.
Sýknun
Að sögn Sveins eru forsendur fyrir
sýknun hans einfaldlega þær að
það sé engin refsiheimild í lögum
fyrir það sem hann gerði. „Satt
best að segja skil ég ekki forsendur
kærunnar frá Mast. Það vinnur
fjöldi lögfræðinga hjá stofnuninni
og niðurstaðan er að mínu mat fall-
einkunn í lögfræði hjá þeim.“
Sveinn segist enn eiga eftir að
ákveða hvort það verði einhver eft-
irmál af sýknuninni af sinni hálfu.
„Málið hefur í sjálfu sér ekki snúist
um mína persónulega hagsmuni í
mínum huga. Ég var í vinnu hjá
Matís sem hefur meðal annars það
hlutverk að auka verðmæti matvæla
á Íslandi og gerningurinn var leið til
að rækja það hlutverk og það hvort
við ætlum að auka verðmætasköpun
hjá bændum um allt land eða hvort
stefnt sé að áframhaldandi hnign-
un.“ /VH
Sveinn Margeirsson. Mynd / HKr.