Studia Islandica - 01.06.1970, Qupperneq 60

58
Marmari
Leikritið Marmari er í fjórum þáttum með eftirspili. Byrj-
aði Kamban samningu þess í Ameríku, en lauk því í Kaup-
mannahöfn sumarið 1918, og þar kom Marmor út á dönsku
sama ár.* 1 Á íslenzku virðist það eingöngu varðveitt i vélrit-
uðu leikhúshandriti,2 en útgáfa í vændum (shr. bls. 46 nm.).
Efni leikritsins er í stuttu máli á þessa leið: Hugsjóna-
maðurinn Róbert Belford, dómari í New York, segir upp
stöðu sinni til þess að geta óskiptur helgað sig baráttunni
fyrir þjóðfélagslegum endurbótum. Hann hefur gefið út
bók um glæpamanninn og þjóðfélagið, þar sem hann ræðst
á refsilöggjöfina og boðar þá kenningu, að refsingar og
fangelsi geri ekki annað en spilla afbrotamönnum og leiða
þá til nýrra glæpa. Þegar hann hefur í hyggju að fletta ofan
af opinberri líknarstarfsemi og þeim, sem í nafni mannúðar-
innar hagnast á henni, en einn þeirra er bróðir hans, er mátt-
arstólpum þjóðfélagsins nóg boðið. Þeir hafa komizt að því,
að Róbert hafði átt þátt í sjálfsmorði gamals afbrotamanns,
sem hafði verið margrefsað og átti sér ekki viðreisnar von.
Bróðir Róberts er látinn setja honum úrslitakosti, en Róbert
hvikar ekki frá ákvörðun sinni. Ákæra um morð er búin á
hendur honrun, og hann er tekinn fastur. Fyrir rétti flytur
irlesturinn um Wilde flutti Kamban síðan í Osló 1920, um það leyti sem
Vér morðingjar voru sýndir þar, sbr. Alþýðublaðið 8. 12. 1920. Loks flutti
Kamban fyrirlesturinn um Wilde i Reykjavik í júní 1929 (sbr. t. a. m.
auglýsingu í Morgunblaðinu 9. 6. 1929), og er hann prentaður dálítið
breyttur frá danska eiginhandarritinu í Iðunni sama ár.
1 Sjá Kristján Albertsson 1968, 19. Einnig opið bréf Kambans til
Pouls Levins í Berlingske Tidende 4. 11. 1926 og viðtal við Kamban i
timaritinu Hus og Hjem 24. 4. 1941.
2 Eiginhandarrit eða handrit, sem œtla má með vissu, að höfundur
hafi sjálfur gengið frá, fyrirfinnst ekki. Hér verður því vísað í leikhús-
handritið, en það er i vörzlu Gísla Jónssonar. - Lárus Sigurbjömsson
1945, 28, segir, að leikritið hafi ekki vcrið þýtt á íslenzku. Gísli Jónsson
telur engan vafa leika á því, að íslenzka gerð Marmara sé eftir Kamban
sjálfan. Og raunar tekur stíllinn af allan vafa um það. Ótvírœð eru orð
eins og hugstola, skynborinn, heyrnarfæri, göng (i íbúð), sem koma hvað
eftir annað fyrir í ritum Kambans.