Rit Mógilsár - 2013, Blaðsíða 25

Rit Mógilsár 27/2012 25

Útdráttur
Þéttleiki og fjölbreytileiki svepprótar
var rannsakaður í misgömlum birki-
skógum (Betula pubescens) og lerki-
skógum (Larix sibirica) á Fljótsdals-
héraði, auk þess sem skóglaust mó-
lendi var haft til samanburðar. For-
ræktaðar lerki- og birkiplöntur voru
gróðursettar í örvistir með jarðvegi
úr fjórum misgömlum lerkiteigum
(13, 21, 40 og 53 ára), tveimur mis-
gömlum birkiteigum (21 og >100
ára) og mólendi. Plönturnar voru
vaktaðar og svepprót sem myndaðist
á þeim kortlögð á hálsmánaðar fresti
yfir sex mánaða tímabil. Einnig voru
rótarsýni tekin úr lerkiteigunum
fjórum, svepprætur greindar og
taldar.
Helstu niðurstöðurnar voru að: a)
marktækt minni þéttleiki sveppróta
var hjá birki- og lerkiplöntum sem
gróðursettar voru í jarðveg frá skóg-
lausum svæðum en ef plönturnar
voru gróðursettar í skógarjarðveg.
b) Báðar trjátegundirnar mynduðu
álíka mikil svepprótatengsl svepp-
róta þegar þær voru gróðursettar í
jarðveg úr sama aldursflokki hinnar
skógargerðarinnar og þegar þær
voru gróðursettar í jarðveg úr sinni
eigin skógargerð. c) Örvistir
reyndust gott rannsóknatæki til að
meta þéttleika svepprótasmits í
skógi. d) Þéttleiki svepprótar var
marktækt meiri á innlendu trjá-
tegundinni (birki) heldur en þeirri
innfluttu (lerki). e) Þéttleiki út-
rænnar svepprótar lerkis breyttist
mikið með aldri skóganna. Þéttleiki
jókst í fyrstu með aldri, en þegar
vaxtarhraði trjánna byrjaði að
minnka þá dró aftur úr þéttleika
svepprótar.
Inngangur
Skógrækt á Íslandi hefur aukist
mikið á undanförnum áratugum (Jón
Geir Pétursson, 1999) og um leið
hefur notkun á erlendum trjá-
tegundum margfaldast. Í dag eru
sitkagreni (Picea sitchensis), lerki
(Larix sibirica) og stafafura (Pinus
contorta), sem eru innfluttar
tegundir, ásamt innlenda birkinu
(Betula pubescens) algengustu
tegundirnar í skógrækt á Íslandi
(Einar Gunnarsson, 2011).
Vegna þess hversu mikið er gróður-
sett af erlendum trjátegundum hér á
landi er mikilvægt að rannsaka hvort
þær hafa öll þau umhverfisskilyrði
sem þær þurfa til þess að dafna vel.
Veðurfarslegir þættir eru mikilvægir
en það er þekkt að ýmsir líffræðilegir
þættir skipta ekki síður máli þegar
tegundir eru fluttar út fyrir sitt
náttúrlega útbreiðslusvæði (sjá t.d.
Kimmins, 2004). Í verkefninu SKÓG-
VIST voru ýmsar breytingar á líf-
fræðilegum fjölbreytileika í kjölfar
skógræktar rannsakaðar, til að
mynda breytingar á fuglalífi, skor-
dýralífi og gróðurfari (Ásrún Elmars-
dóttir o.fl, 2003; Bjarni D. Sigurðs-
son og Ásrún Elmarsdóttir, 2006;
Ásrún Elmarsdóttir o.fl., 2011). Þó er
ýmsum spurningum enn ósvarað,
svo sem hvað gerist hjá örverunum í
jarðveginum þegar skógur vex á
áður skóglausu landi. Þessi rannsókn
var hugsuð sem mikilvægt innlegg í
Þróun sveppróta í misgömlum lerki- og birkiskógum
Brynja Hrafnkelsdóttir1, Bjarni Diðrik Sigurðsson2 og Edda S. Oddsdóttir1
1Rannsóknastöð skógræktar, Mógilsá; 2 Landbúnaðarháskóla Íslands