Rit Mógilsár - 2013, Blaðsíða 94

94 Rit Mógilsár 27/2012

girðingar séu í lagi. Ekkert bendir því
til þess að landrými innan betri
skógræktarsvæða verði takmarkandi
fyrir skógrækt á komandi áratugum.
Áhugi er einnig á að rækta skóg á
svæðum þar sem veðurfarsskilyrði
eru lakari, t.d. við sjávarsíðuna, á
flatlendi og í meiri hæð yfir sjávar-
máli. Því er einnig mikilvægt að fólk
hafi aðgang að tegundum, kvæmum
og klónum sem henta við þær
aðstæður.
Mest býðst af mólendi til skógræktar
auk þess sem mikið er af rofnu landi
þar sem skógrækt er æskileg út frá
sjónarmiðum endurreisnar landgæða
og framleiðslu. Minna býðst af
frjósömu landi og þar eru hugsan-
lega meiri árekstrar við aðra land-
notkun.
Gangi spár um loftslagshlýnun eftir,
sem allt bendir til að þær séu að
gera, þá munu vetur mildast og
sumur lengjast. Á láglendi munu
skilyrði þá versna fyrir harðgerðar
meginlands- og háfjallategundir á
borð við rússalerki, hvítgreni og
blágreni en batna fyrir tegundir úr
tempraða beltinu norðanverðu og
næsthæstu skógarbeltum í fjöllum,
t.d. degli (döglingsvið), evrópulerki,
risalerki og ýmis lauftré. Tegundir
með vítt aðlögunarsvið, s.s. Sitka-
greni, alaskaösp, stafafura og rauð-
greni verða áfram gjaldgengar þótt
kvæmaval innan þeirra kunni að
breytast. Skilyrði sem hingað til hafa
ríkt á láglendi munu hægt og bítandi
færast hærra upp í landið og því
mun Ísland stækka m.t.t. skóg-
ræktarmöguleika.
Áfram er því eðlilegt að leggja mesta
áherslu á tegundir/kvæmi/klóna sem
eru aðlagaðar betri skógræktar-
skilyrðum sem bjóðast hérlendis.
Draga ætti úr notkun ofurharðgerðra
tegunda/kvæma/klóna, a.m.k.
þangað til að áhersla eykst á skóg-
rækt til fjalla. Horfa frekar til efni-
viðar sem ættaður er frá svæðum 3-
6 breiddargráðum til suðurs. Áfram
ætti einnig að leggja mesta áherslu
á tegundir sem henta í móa og mela,
sem nýtast ekki síst til að bæta
skilyrði á slíku rýrlendi svo kröfu-
harðari og framleiðslumeiri tegundir
geti þrifist þar seinna meir.
Eftirspurn og markaðir
Á Íslandi sem annarsstaðar í
heiminum er langsamlega mest
eftirspurn eftir viði sem lífmassa,
þ.e. efni sem er kurlað, heflað eða
hakkað niður á einhvern hátt og
notað sem orkugjafi, kolefnisgjafi,
undirburður eða massi til framleiðslu
á plötum, pappír eða ýmsum
efnasamböndum (2. mynd;
Þorbergur Hjalti Jónsson 2010,
Þröstur Eysteinsson 2010). Engin
ástæða er til að ætla að það breytist
í fyrirsjáanlegri framtíð. Eftirspurn
eftir borðviði (borðum og plönkum)
er og verður einnig umtalsverð og
eftir því sem skógarnir eldast verður
hægt að anna stærri hluta hennar
innanlands. Aðrar afurðir, s.s. Arin-
viður, girðingastaurar, fiskihjalla-
spírur og jólatré, sem verið hafa
mikilvægar í framleiðslu hinna ungu
og umfangslitlu skóga hingað til,
verða hlutfallslega léttvægari í
framtíðinni, jafnvel þótt takist að
anna allri eftirspurn með innlendri
framleiðslu (sem ber að sjálfsögðu
að stefna að).
Erfiðara er að spá fyrir um markaði
fyrir aðrar afurðir og þjónustu skóga.
Kolefnisbinding gæti orðið mikilvægt
atriði en umtalsverð pólitísk þróun
þarf að eiga sér stað áður en það
verður að veruleika. Möguleikar á
nýtingu sveppa, berja, skreytingar-
efnis o.þ.h. auk uppbyggingar ferða-
þjónustu, eru háðir vilja og vinnu
einstakra skógareigenda. Tæplega er
hægt að ætlast til að fólk greiði fyrir
almenna notkun á skógum til úti-
vistar, s.s. í grennd við þéttbýli, og