Rit Mógilsár - 2013, Blaðsíða 52

52 Rit Mógilsár 27/2012

Niðurstöður
Heildarmagn lífræns efnis sem
fluttist ofan í skógarlækina var um
3x meira en í læki sem runnu um
uppblásið land (5. mynd). Hraði
niðurbrots á lífrænu efni sem barst í
lækina var einnig ríflega helmingi
meiri í skógarlækjunum en í
berangurslækjunum (6. mynd),
þegar litið var til efnis sem var í
grófum laufpokum þar sem smádýr
höfðu greiðan aðgang að efninu.
Niðurbrotshraðinn í fínu pokunum
(þar sem smádýr komust ekki að
efninu) var hinsvegar sá sami í
báðum lækjargerðunum. Það bendir
til þess að örveruflóran sé svipuð í
lækjunum hvort sem þeir renna um
skógivaxið eða uppblásið land (6.
mynd).
Þegar tegundirnar í laufpokunum
voru greindar (7. mynd) kom í ljós
að fjöldi smádýra sem flokkast sem
tætarar voru 2,5 sinnum fleiri í
pokunum sem komu úr skógar-
lækjunum. Tætarar er sá hópur
smádýra sem nærist beint á plöntu-
efni. Þegar heildarfjöldi smádýra á
lækjarbotni var rannsakaður kom
jafnframt í ljós að rúmlega þrefalt
meira var af smádýrum í skógar-
lækjunum að hausti, borið saman við
berangurslækina (Gintare Medelyte,
2010).
Umræður
Allar þessar niðurstöður teknar
saman gefa sterkar vísbendingar um
að gróður- og jarðvegseyðing
umhverfis Heklu á sögulegum tíma
hafi haft mikil neikvæð áhrif á lífríkið
í ám og lækjum sem um svæðið
renna.
Jafnframt má draga ályktanir um
hvaða áhrif eru líkleg af landgræðslu
og skógrækt á heilum ógrónum
vatnasviðum á svæðinu. Hún sýnir
að með aukinni skógarþekju auðgast
lífríki lækjanna og lífræna efnið sem
til berst þá í lækina er mikilvæg
fæðuuppspretta fyrir smádýr í vatni.
Með því að skoða mismunandi
niðurbrot í fínum og grófum pokum
var greinilegt að lítill munur var á
niðurbroti af völdum örvera í
mismunandi læjargerðum heldur var
þetta aukna niðurbrot sem sást í
grófu pokunum að öllum líkindum
alfarið af völdum smádýra. Það hefði
verið áhugavert að skoða líka
örveruflóruna á laufblöðunum til að
7. mynd. Tætarar sem fundust í grófu laufpokunum í lækjum sem runnu um
uppblásið svæði eða um birkiskóg flokkað niður eftir tegundahópum. Lóðréttir
armar sýna staðalskekkju meðaltalanna (n=4).