Rit Mógilsár - 2013, Blaðsíða 93

Rit Mógilsár 27/2012 93

Markmið
Opinber markmið með
skógrækt er að finna í
skógræktarlögum nr. 3/1955,
lögum um landshlutaverkefni í
skógrækt (LHV) nr. 95/2006,
samningi ríkisins við
Skógræktarfélag Íslands um
Landgræðsluskóga og áætlun
um Hekluskóga. Sé tekið mið af
fjárframlögum undanfarinna
ára til þessara verkefna, og
með hliðsjón að greiningu eldri
skóga (Arnór Snorrason og
Bjarki Þór Kjartansson 2006),
má ætla að 60-80% af ný-
ræktun skóga feli í sér timbur-
framleiðslumarkmið, 15-45% feli í
sér uppgræðslumarkmið, 5-35% hafi
yndi og útivist meðal markmiða, allt
að 10% sé til að skapa skjól og álíka
mikið sé í þágu vistheimtar (birki-
skóga) (1. mynd). Þessar hlutfalls-
tölur eru hvorki nákvæmar né
samtals 100% af því að oft nást fleiri
en eitt markmið með skógrækt á
tilteknu svæði og stundum eru
markmið illa skilgreind. Hins vegar
sýna þær gróflega hverjar áhersl-
urnar eru.
Markmið einstaklinga með skógrækt
hver á sínu svæði hafa ekki verið
könnuð ýtarlega en óskir skógar-
bænda og þátttakenda í
Landgræðsluskógum um plöntu-
tegundir benda til þess að þau séu
ekki mjög frábrugðin opinberu
áherslunum.
Miðað við þessi markmið ætti að
leggja mesta áherslu á framleiðslu-
miklar tegundir og kvæmi sem eru
líkleg til að gefa af sér verðmætar
afurðir. Í öðru lagi ber að leggja
áherslu á nægjusamar og ágengar
tegundir, þ.e. tegundir sem auka
árangur í landgræðslumiðaðri skóg-
rækt með sjálfsáningu og sæmi-
legum vexti á rýrlendi. Skilgreina
þarf betur en gert hefur verið hingað
til hvar leggja beri áherslu á mikla
fjölbreytni í tegundavali. Ástæða er
til að setja fjölbreytnimarkmið í
yndis- og útivistarskógrækt, t.d. í
grennd við þéttbýli en jafnframt er
víða annarsstaðar ástæða til að
takmarka fjölbreytni tegunda og
kvæma við þau sem vaxa best.
Nokkur áhugi er á trjárækt í þágu
skjólmyndunar í tengslum við land-
búnað og mannabústaði en í
hekturum talið er umfangið lítið.
Tegundir sem einkum nýtast í
skjólbeltum, t.d. víðitegundir, verða
því áfram tiltölulega lítill hluti
ræktunarinnar.
Land og skilyrði
Meirihluti skógræktar á Íslandi hefur
átt sér stað í þeim sveitum landsins
þar sem veðurfarsskilyrði eru góð til
skógræktar, inn til landsins og neðan
200 m y.s.m. (Björn Traustason og
Arnór Snorrason 2008). Enn er
talsvert í það að fullgróðursett verði í
samningsbundin svæði á vegum LHV
og enn er til mikið land til viðbótar
sem hentar vel til skógræktar ef
áhugi landeigenda er fyrir hendi.
Árekstrar við aðra landnýtingu hafa
nánast engir verið svo fremi að

1. mynd. Hlutfall gróðursetningar eftir opinberum
markmiðum miðað við framlög til skógræktar
undanfarin ár. Markmið skarast og eru auk þess
stundum óljós. Því er samtala súlnanna meira en
100%.