Rauðka : úrval úr Speglinum - 01.06.1936, Page 14

Möðruvallaklaustri, þar sem Ágúst príor Kvaran liggur á bólstruðum legubekk úr húsgangaversluninni
Afturábak, liggur afturábak í legubekk, segjum vjer, og sker hrúta hinna ranglátu, eftir eitt kaþólskt
stólpa-fyllirí. Vaknar samt, eftir skamma stund, og þrífur kollu með öli, sem Davíð hefir verið svo
hugulsamur að kaupa handa honum, áður en leikurinn hófst, því maðurinn er svo skelþunnur, að vel
hefði mátt raka sig á honum. Hann svolgrar nú ölið, og smábölvar á meðan stjórnarfrumvarpinu um
ölskattinn. En þetta er ekki nema stundarbót, því hjer er illt í efni: Klaustrið er orðið skítblankt, sem
ekki er að furða með því lebeni, sem þar fer fram daglega, að manni skilst. Þó vill það til happs, að þar
er til Iæringar fáráður ungbróðir, Indriði Waage að nafni, sem príorinn hefir verið í þrjú ár að reyna
að ginna til að gefa klaustrinu í drykkjupeninga heilmikið af jörðum, sem hann hefir erft eftir föður
sinn, og ekki tekist að eyða enn. Hann kallar nú á Indriða og segir honum, að hann hafi sannfrjett
um hann ýmislegt kvennasnag og annan veraldleik, og bætir við, að þannig siðferðilega svaðhófa geti
klaustrið ekki haft í þjónustu sinni, nema því aðeins að þeir geri yfirbót, og hún sje aðallega í því fólg-
in, að gefa klaustrinu aleigu sína, annars verði sankti María foksvond, og þá gefi hann ekki túskilding
fyrir sálarræksnið úr honum. Og ekki muni skapið verða betra hjá honum Ágústínusi, sem stofnaði
klaustrið. (Ágústínus þessi seldi lengi Islendingum skro og snúss, en fjekk seinna samviskubit og stofn-
aði klaustur fyrir ágóðann). — Drenggarmurinn verður auðvitað að kvikindi og gefur þar í fússinu
allar eigur sínar, þótt Tómas fjárhaldsmaður hans Hallgrímsson látist vara hann við því. Inni við beinið
er hann hlyntur svindilbraskinu, því auðvitað fær hann prósentur af öllu saman hjá Kvaran. Þótti oss
Indriði fara allskítt út úr þessu öllu: að láta óhlutvanda braskara snuða sig, og hafa verið árum sam-
an í íslandsbanka.
Þegar Ágúst príor hefir lokið þessari fyrirætlun sinni, sjer hann ekki til neins að hafa þáttinn
lengri, og stingur af, en Indriði tilbiður sankti Maríu, sem lætur eins og ekkert sje og steinþegir.
1 öðrum þætti sjest hvernig príorinn notar penninginn. Reyndar mundi marga hafa órað fyrir
því, um þann dauðans drabbara. Hann stingur sjer rakleitt í kaupstaðinn, sem þá var að Gásum, því
þá var ekki farið að svindla með Oddeyrina og Jón borgarstjóri á Akureyri alls ekki fæddur, auk held-
ur orðinn borgarstjóri, sem raunar skal honum hvorttveggja fyrirgefið. Þar í kaupstaðnum eru tveir
kaupmenn frá Björgvin, sem meðal annars eru látnir segjast vera norskir! Væri fróðlegt að vita, hve-
nær uppi hefir verið nokkur Bergenser, sem játaðist vera Norðmaður. En hvað um það. Bráðlega byrj-
ar eitt general-fyllirí, þegar munkarnir koma, og var það sýnt svo átakanlega, að leið yfir tvo ungbræð-
ur úr Dröfn, sem voru staddir í leikhúsinu, svo að þeir gátu ekki aðstaðið á næsta systrakvöldi. Er
skemst frá því að segja, að þeir heilögu drekka þarna og drabba eins og bestíur, allir nema Indriði;
hann er með samvisku, sem auðsjáanlega gerir bæði að bíta og slá, og neitar vendingu eftir fyrsta sjúss-
inn. Það er annars ekki manninum láandi, því að drekka, og það með árangri, sprúttið, sem vant er að
bera á borð á leiksviði í Iðnó, gera ekki nema menn með sannri lyst. Ennfremur hafa Gásaspekúlant-
arnir hóað þangað kvenfólki, sem annars hefði verið best fallið til þess að halda hverjum vanalegum
karlmanni sem fastast við munkaheitið, því verri undirmálsfisk í fegurðar- og öðru tilliti minnumst
vjer ekki að hafa sjeð á hinni löngu ævi Spegilsins. En til allrar hamingju eru hinir heilögu ekki ókristi-
lega heimtufrekir, og verða nú lætin eins og verst í Skeiðarjettum, uns loks allir sigla beitivind heim
á leið, með kúta og kvenfólk. —
Ekki má gleyma, að í þessum þætti kemur Tómas aftur og er nú orðinn heldur betur unglegur.
Hefir hann farið í Steinachsstofnunina á Hvammstanga, með árangri, sem mun auka hróður (og sveitar-
útsvar) Jónasar læknis ískyggilega. Nú hefir hann líka skift um nafn, en kallar sig samt ekki Jón, eins
og Pjetur Jakobsson hrm., heldur Hauk. Segir hann margt af ferðum sínum og hjartaknúsi, og biður
sjer loks konu í hvellinum, með góðum árangri.
Þriðji þáttur er heima á Möðruvöllum. Þar sitja þrjú eintök af hinum skikkanlegu klausturbræðr-
um. Þeir eru bindindismenn og drafna þar upp við lestur og skriftir. En ekki er þeim lengi til setunn-
ar boðið, því nú kemur öll hersingin heim úr Gásakaupstað, og hefir, vægast talað, ekki farið fram um
líferni síðan seinast. Verðum vjer að ráða þeim, sem vilja fá orðbragðið eins og það leggur sig, að
kaupa og lesa leikritið, því vjer viljum ekki auka kinnroða lesendum vorum. En brátt tekur forsjónin
í taumana, ekki síður en í pólitíkinni síðastliðið sumar, á þann hátt, að farið var að brenna kaffi uppi
1 Iðnó, og lagði reykinn niður. Þá hjeldu munkarnir, sem voru fullir eins og stúku-hálfbræður, að kvikn-
að væri í, og þutu sem fljótast út með kvenfólkið, en príorinn verður eftir og svo Indriði. Honum er
samt bjargað út á síðasta augnabliki, en þegar príorinn ætlar út líka, kemur beinagrind inn og segir
10