Saga


Saga - 2015, Qupperneq 175

Saga - 2015, Qupperneq 175
legra á ferðinni en það að hún elst upp á plantekrunni La Reine (Drottning - unni). Hin leiðin sem höfundur fer til að setja meira kjöt á þau þurru bein sem saga Hans Jónatans raunverulega er í heimildum er sú að gera fólki upp eig- inleika, skoðanir eða tilfinningar eins og um staðreyndir sé að ræða. Þannig virðist höfundi mikið í mun að draga upp mynd af Hans Jónatan sem ein- staklega vel gefnum manni: „Hann hefur án efa verið námfús og næmur“ (bls. 34). „Hann var greindur og spurull, hafði lært sitthvað, talaði nokkur tungumál og kyngdi ekki hverju því sem danskt hefðarfólk færði honum“ (bls. 87). „kannski hreifst húsbóndinn af því hve fljótur drengurinn var að tileinka sér nýja þekkingu“ (bls. 87). Sannleikurinn er hins vegar sá að eng- um sögum fer af gáfnafari Hans Jónatans á barnsaldri; reyndar fer engum sögum af honum sem barni yfirleitt. Þarna verður lesandi forvitinn og spenntur, bíður eftir dæmum sem renni stoðum undir þetta, hugsanlega löngu síðar, en þau koma ekki enda engin til. er það dómsmálið fræga sem höfundur notar sem grunn undir þessar staðhæfingar? Það er ekki fráleitt en væri viðkunnanlegra að framsetningin gæfi það til kynna. Annað dæmi tengist komu Hans Jónatans til Íslands. Hann er á ferðinni árið 1802, næstum 200 árum eftir Tyrkjaránið og ekki augljóst hvernig þessir tveir atburðir tengjast að öðru leyti en því að báðir fjalla um skipakomur frá útlöndum. en höfundur hikar ekki við að fullyrða um gildi þess fyrrnefnda: „Hans Jónatan er líklega ekki kunnugt um það að einn atburður öðrum fremur í sögu Berufjarðar hefur haft áhrif á viðmót fólksins þar. Það var Tyrkjaránið sumarið 1627“ (bls. 130). Þetta er spennandi hugmynd og lesandi bíður eftirvæntingarfullur eftir frekari upplýsingum. komu sjóræn- ingjanna til Austfjarða er lýst, en áhrif hennar á sálarlíf eða viðmót fólks á svæðinu — um þau er ekkert vitað. er þá ekki heldur glannalegt að taka sér slíka fullyrðingu í munn? Spurningin hvort Hans Jónatan sjálfur hafi kannski verið „fulltrúi villimennsku af þessu tagi í vitund Austfirðinga“ (bls. 132) er langsótt, ef ekki beinlínis fáránleg í ljósi þess ferils sem fyrir honum átti að liggja á Djúpavogi og nágrenni. Fleiri dæmi mætti nefna um tilgátur sem settar eru fram sem blákaldar staðreyndir. Það er áhugavert þegar höfundar taka sér skáldaleyfi og fjölmörg vel heppnuð dæmi eru til um slíkt, en í þessari bók er nánast verið að kasta ryki í augu lesenda með framsetningunni. Það er vandmeðfarið að sviðsetja og skálda í eyðurnar þannig að lesandi þurfi aldrei að velkjast í vafa um hvenær heimildirnar tala og hvenær höfundur er með getgátur en þá kröfu verður að gera til bók- mennta af þessu tagi. Á tímum fjölmenningar og vaxandi rasískrar umræðu á Íslandi er sjálf- sagt að íhuga hugsanlega kynþáttafordóma í garð Hans Jónatans, fyrsta þel- dökka mannsins sem settist að á landinu að sögn höfundar. eftir vanga veltur um hvaða orð landsmenn hafi notað til að lýsa Hans Jónatan og fleira í þeim dúr kippir höfundur sjálfur stoðunum undan þeim með eftirfarandi orðum: ritdómar 173
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203

x

Saga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Saga
https://timarit.is/publication/775

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.