Saga - 2017, Side 73

Niðurlag
Á fyrstu áratugum 18. aldar höfðu danskir ráðamenn fyrirætlanir
um innlimun Grænlands í danska konungsríkið. Leitað var til Ís -
lendinga um að nema þar land en þeir voru vanir lífi í harðbýlu
landi. Ljóst er að tilboð konungs var rausnarlegt til handa þeim ein-
staklingum sem ekkert áttu. Á þessum tíma voru skipaferðir strjálar
og öll boðskipti tóku langan tíma. Sennilega hafa danskir ráðamenn
vanmetið tímann sem fór í að bera boð á milli manna. Bréf stiftamt-
manns, sem dagsett var í kaupmannahöfn í lok maí árið 1729, barst
amtmanni á Íslandi ekki fyrr en í júlímánuði sama ár. Amtmaður átti
þá eftir að kynna málið fyrir sýslumönnum og bréfasendingar til
þeirra tóku langan tíma. Sýslumenn fengu fyrirmælin frá amtmanni
í lok júlí eða í ágústmánuði árið 1729 og áttu þá eftir að ferðast um
sýslur sínar, boða til þinga, hvetja menn til að bjóða sig fram og
senda amtmanni nákvæman lista yfir fólkið. Þetta þurfti allt að nást
fyrir síðustu skipasiglingar að hausti, sem voru þann 19. september
árið 1729. Jóhann Gottorp, sýslumaður Snæfellsnessýslu, sem lengst
bjó frá amtmanni af sýslumönnum sem fengu boð um að senda fólk
til Grænlands, taldi sig í fyrstu ekki ná að uppfylla fyrirmælin á til-
settum tíma. Í bréfum Fuhrmanns amtmanns má greina örvæntingu
yfir að ekki tækist að uppfylla ósk konungs innan setts tímaramma.
Það er í þessu ljósi sem Niels Fuhrmann fékk þá hugmynd að skrá
manntalið 1729. Hugmyndin var sú að leggja manntalið fyrir kon -
ung svo hann gæti sjálfur valið þá einstaklinga sem hann vildi
senda, nauðuga eða viljuga, til Grænlands.
Það voru 172 einstaklingar sem skráðu sig fyrir flutningum frá
Íslandi til Grænlands haustið 1729. Vorið eftir tók konungur þá
ákvörðun að minnka hópinn verulega og þá hafði landsmönnum
gefist tóm til að íhuga málið betur. Í ljós kom að ýmsar sögur og
sagnir gengu manna á milli um frumbyggja á Grænlandi, erfitt
bjargræði þar og fleira sem varð þess valdandi að langflestir hættu
við fyrri loforð sín um að flytjast þangað. Ekki stóð til að senda
íslenskan prest með landnemunum og það hefur einnig haft sín
áhrif. Ástæðan fyrir því að konungur ákvað að minnka íslenska
hópinn vorið 1730 hefur sennilega tengst inngripi sýslumanna á
Íslandi sem töldu sig ekki geta misst svo stóran hóp úr hinu fá -
menna landi. Einnig gætu áherslur danskra stjórnvalda í málefnum
Grænlands hafa breyst er fréttir bárust af bágum aðstæðum nor -
rænu landnemanna sem sigldu þangað árið 1728.
manntalið 1729 og fyrirætlanir … 71
Saga vor 2017.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 18.5.2017 11:01 Page 71