Saga - 2017, Side 173

Auk hinna fjölmörgu alþjóðlegu samstarfsverkefna sem Loftur
tók þátt í starfaði hann náið með íslenskum fræðimönnum úr
ýmsum greinum hug- og félagsvísinda. Hann hafði með höndum
burðarhlutverk í veigamiklum rannsóknarverkefnum og hafði veg
og vanda af útgáfu glæsilegra yfirlitsverka. Eitt af þessum verkefn-
um fjallaði um sögu kristni en stofnað var til þess árið 1992 í tilefni
af því að liðin voru 1000 ár frá kristnitöku. Hjalti Hugason, pró -
fessor í guðfræði, leiddi verkefnið sem hafði það að meginmarkmiði
að semja fjögurra binda yfirlitsverk um sögulega þróun og sambúð
kristni og menningar hér á landi. Loftur var aðalhöfundur 3. bindis,
sem fjallaði um tímabilið frá siðaskiptum til upplýsingar. Eftir Loft
liggja allmörg önnur rit um sögu kristni og kirkju og frá árinu 2011
tengdist hann þverfaglegu rannsóknarverkefni, sem stofnað var til
í tilefni af 500 ára afmæli siðaskiptanna, en prófessorarnir Hjalti
Hugason og Arnfríður Guðmundsdóttir stýrðu því verkefni. Undan -
farin misseri hefur í þessu rannsóknarverkefni verið unnið að rit-
gerðarsafni og er meginmarkmið þess að kanna áhrif siðaskiptanna
á trúarlíf, samfélag og menningu Íslendinga. Loftur var einn þriggja
ritstjóra þessa verks og á sjálfur grein í ritinu en það kemur út hjá
Bókmenntafélaginu í október 2017.
Á undanförnum áratugum átti Loftur frumkvæði að margvísleg-
um verkefnum sem tengjast menntun og miðlun í víðum skilningi.
Árið 1996 hleyptu þeir Loftur og Ingi Sigurðsson af stokkunum
verkefni undir heitinu „Alþýðumenntun, miðlun og menningarskil
á Íslandi 1830−1930“. Þar var lögð áhersla á að skýra hin djúptæku
áhrif sem alþýðumenntun, samhliða stóraukinni miðlun í rituðu og
prentuðu máli, hafði á hugmyndaheim og félagslega vitund al menn -
ings á Íslandi frá lokum upplýsingaraldar og þar til útvarpið kom
til sögunnar 1930. Helsti afrakstur þessa verkefnis var bókin Al þýðu -
menning á Íslandi 1830–1930. Ritað mál, menntun og félagshreyfingar
sem kom út á vegum Sagnfræðistofnunar 2003. Auk Lofts og Inga
rituðu nokkrir ungir sagnfræðingar greinar í ritið.
Loftur vann alla tíð að rannsóknum á sviði almenningsfræðslu,
einkum þó á árunum eftir 1990. Árið 1991 var hann settur yfir starfs-
hóp á vegum kennaraháskóla Íslands sem hafði það hlutverk að ýta
undir umfjöllun og efla rannsóknir á uppeldis- og skólasögu. Eitt
þeirra verkefna sem unnið var að í þessu skyni var gagnagrunnur
um íslenska kennarastétt sem Loftur lagði grunn að ásamt Helga
Skúla kjartanssyni. Ég hef síðar átt aðkomu að þessu verkefni og
höfum við Loftur ritað allnokkrar greinar um íslenska kennarastétt,
frumkvöðlastarf lofts guttormssonar 171
Saga vor 2017.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 18.5.2017 11:01 Page 171