Saga - 2017, Page 202

lega fé í það núna að gefa þessi skjöl út. Hefði ekki legið beinna við að segja
Íslendingum að þeir gætu gefið sín skjöl út sjálfir, úr því að þeir vildu endi-
lega fá þau? Þess í stað koma þeir til liðs við okkur, og það hlýtur að verma
okkur um hjartarætur.
Um tæknilegan frágang útgáfunnar ætla ég að leyfa mér að vera dálítið
smámunasamur vegna þess að mikið er lagt í hann og mikilvægt að hann sé
sem bestur um leið og samstilling tungumálanna býður upp á vandamál.
Að flestu leyti finnst mér hafa tekist vel til þótt óneitanlega orki útgáfan
sums staðar dálítið flókin og samræmi sé ekki fullkomið. Þannig eru neðan-
málsgreinar með dönskum textum í öðru bindi ýmist hafðar á dönsku eða
á íslensku með þýðingu á dönsku. yfirleitt virðast skýringar á íslensku /
dönsku fremur fjalla um sögulegar staðreyndir en skýringar eingöngu á
dönsku um merkingar orða. Þar getur þó verið mjótt á mununum. Til dæm-
is: Þar sem stendur latneska orðið „Obiter“ í texta er það skýrt neðanmáls
sem „Í fljótheitum. / I al hast.“ (II, 120). En „efterladenhed“ á næstu blaðsíðu
er eingöngu skýrt sem „Forsømmelse“.
Auðvitað er þetta meinlaust smáatriði. Hitt held ég að geti fremur valdið
misskilningi að þau rit sem vísað er til neðanmáls í fræðilegu greinunum
eru ekki tilfærð í heimildaskrá bindisins, heldur eru þau skráð með fullri
bókfræði í neðanmálsgrein þar sem þau koma fyrst fyrir en stytt í neðan-
málsgreinum eftir það. Segjum að lesandi sé á bls. 25 í II. bindi að lesa grein
Christina Folke Ax um íslensku prestana sem skrifuðu nefndinni. Þar sér
hann vísað neðanmáls í „Harald Gustafsson, Mellan kung och allmoge, s. 95.“
Lesandann langar skyndilega til að vita meira um það rit, hvenær það kom
út eða hvort það ber undirtitil sem segir eitthvað um efni þess. Hann flettir
því upp í stafrófsröðuðu heimildaskránni en finnur það ekki þar, hvorki
undir Gustafsson né Harald, á bls. 569. Hætt er við að lesandi álykti að
gleymst hafi að skrá ritið í heimildaskrá en láist kannski að hugsa út í að það
hafði verið fært, með allri bókfræði, undirtitli, útgáfustað og útgáfuári, í
neðanmálsgrein á bls. 23.
Þegar valið er hvaða orð eigi að skýra neðanmáls er næsta vonlaust að
hægt sé að gæta samræmis eða gera öllum til hæfis. Ég tek aðeins eitt dæmi.
Sögnin besigta og nafnorðin besigtelsi/besigtelse og besigtelsesmenn koma fyrir
í bréfum fyrra bindisins án þess að merking þeirra sé skýrð (229–31, 233,
235). Í síðara bindinu er merking orðanna besigta, besigtun og garðabesigtelsið
hins vegar skýrð sem „Skoða og meta. Danska besigtige“, „Vöruskoðun á
höfnum“ og „Úttekt á görðunum“ þar sem þau koma fyrir (229, 340).
Efnisorðaskrárnar eru gerðar af nokkuð mikilli dirfsku, tilfærðu orðin
sögð valin „óháð orðalagi textans sjálfs“ (I, 710; II, 591). Víst hefur það aug-
ljósa kosti og er vísast óhjákvæmilegt að einhverju marki. En hér verður les-
andi að gæta sín vel; ég þóttist vera búinn að reka skrá annars bindis á gat
þegar ég fann þar ekki kartöflur sem eru nefndar sem potacer á bls. 539. En
sú blaðsíða er vissulega tilfærð undir efnisorðinu garðrækt (592) þannig að
ritdómar200
Saga vor 2017.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 18.5.2017 11:01 Page 200