Andvari - 01.01.2017, Síða 138

ANDVARI MEÐ STJÖRNUR Í AUGUNUM 137
ar: „Hvílíkur óskapa líkami!“51 Hvers vegna valdi hann þessar stjörnur til
að sýna elskunni þetta tiltekna kvöld? Frá sjónarhóli stjarnvísindanna eru
þær hver á sinn hátt áhugaverð fyrirbæri. Hamal og Sheratan eru björtustu
stjörnur Hrútsins og lýsa mun skærar en sólin okkar. Hamal 90 falt skær-
ar og Sheratan 23 falt. En þótt þær séu tiltölulega nærri í stjarnfræðilegri
merkingu, í 66 og 60 ljósára fjarlægð, er það svo langt í burtu að þær, eins
og aðrar stjörnur en sólin, sjást aðeins sem ljóspunktar.52 Þótt Hamal og
Sheratan sjáist auðveldlega með berum augum munar talsvert í samanburði
við Síríus, björtustu fastastjörnu sem sést frá jörðu. Í raun er Síríus lítið
skærari en Sheratan en vegna þess hve nærri hún er (8,6 ljósár) virðist hún
margfalt bjartari. Sjöstjarnan/Sjöstirnið er hins vegar hópur stjarna, svonefnd
lausþyrping, sem samanstendur af afar heitum og gríðarbjörtum stjörnum.
Þó flestir sjái sex stjörnur með berum augum er hægt að sjá fleiri en tíu þar
sem gæði myrkursins leyfa og enn fleiri með handkíki. Þó er það aðeins
brotabrot af þyrpingunni en í henni er að finna fleiri en þúsund stjörnur.53
Einnig voru reikistjörnurnar Satúrnus og Mars áberandi þá um haustið og
bar í Hrútinn og Nautsmerki. Þessar björtu reikistjörnur hefðu án nokkurs

Næturhiminninn yfir Bergshúsi, haustið 1911. Þegar ofvitinn skimaði út
um þakgluggann sinn síðla kvölds 20. október það ár, bar stjörnuhimininn
við svipað og hér sést. Vetrarbrautin sást greinilega og hvelfingin er þakin
stjörnum. Daufustu stjörnur á myndinni hafa sýndarbirtustigið 5,5 sem öruggt
má ætla að hafi verið sjáanlegar á þeim tíma, þegar rafvæðingin var að stíga
sín fyrstu skref. Á sama tíma sást reikistjarnan Satúrnus suðaustan við Hamal
og Sheratan en Mars í grennd við Regnstirnið í Nautinu.