Andvari - 01.01.2017, Blaðsíða 139

138 SOFFÍA AUÐUR BIRGISDÓTTIR OG SNÆVARR GUÐMUNDSSON ANDVARI
vafa geta verið tilefni til skrafs um heima og geima og kannski hefði umræða
um tengsl þessarra stjarna og menningarinnar fremur höfðað til elskunnar
en tölfræði? Sjöstirninu bregður fyrir í heimsmynd fjölda menningarsam-
félaga gegnum árþúsundin. Líklegt er að mynd af því sé brædd á Nebra-
kopardiskinn, sem fannst í Þýskalandi og er mögulega um 3600 ára gamall.54
Heiti þyrpingarinnar (Pleiades) er talið dregið af gríska plein, „að sigla“ og
þegar sólfylgdarris55 Sjöstirnisins átti sér stað hófst árlegt siglingatímabil við
Miðjarðarhafið til forna.56 Sjöstirnið er í Nautinu, einu merkja dýrahrings-
ins, eins og Hrúturinn og þar á meðal Hamal og Sheratan. Þórbergur hefði
kannski getað heillað elskuna með sögunni af Jasoni og Argóarförunum og
leit þeirra að hrútnum með gullreyfið. Það er saga full af ævintýrum, drama-
tík, ástum og ógnum.57 En Þórbergur dvaldi hvorki við sögulegar staðreyndir
né grískar goðsögur í viðleitni sinni til að heilla elskuna, heldur lagði hann
alla áherslu á Síríus.
Kvöldið 20. október árið 1911 voru Hamal og Sheratan á miðjum suðaust-
urhimni auk Sjöstirnisins sem voru nokkru austar og norðar. Hin bláhvíta
Síríus í Stórahundi var þá ekki stigin á loft. Stjarnan er sunnarlega á íslensk-
um næturhimni og er því algengt að hún tindri vegna tíbrár. Síríus sést ekki
fyrr en klukkan er langt gengin í þrjú að morgni í október og mögulega síðar
séð frá Bergshúsi vegna þess hve Skólavörðuholtið byrgir sýn til sjóndeildar-

Næturhiminninn yfir sama stað á okkar tíma. Stjörnuhiminn nútímans frá
miðbæ Reykjavíkur í október 2009. Daufustu stjörnur eru af birtustigi 4 og
Vetrarbrautin horfin sjónum.