Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.09.1939, Síða 67

2. árg. . Júlí-sept. 1939 V A K A
Það veit hinn réttláti guð, heldur var
þess krafizt af allri þjóðinni. Hvað sjálf-
an mig áhrærir, þá finnst mér sá tími
vera sem frelsun frá hinni erfiðu æsku
minni. Enn þann dag í dag skammast
ég min ekki fyrir að viðurkenna, að ég
— yfirbugaður af óviðjafnanlegri að-
dáun — féll á kné og þakkaði (guði) af
heilum huga.“
Sjö árum seinna hefir Hitler orðið
pólitískur áróðursmaður. Hann er þeg-
ar fyrirliði lítils flokks, sem hefir á
stefnuskrá sinni stækkun fósturlandsins
og frelsun þjóðarinnar úr niðurlægingu
auðmýkingarinnar. Hann hefir mynd-
að fyrstu stormsveitir sínar. Það er
eldskírn þeirra félaga, sem stendur fyrir
dyrum. Þann 4. nóv. 1921 á Hitler að
tala í ölkjallara í Munchen til flokks
verkamanna. Áður en hann gengur inn
í fundarsalinn, beinir hann nokkrum
orðum til manna sinna. „í dag verðið
þið í fyrsta skiptið, hvað sem fyrir
kemur, að sýna hreyfingunni trúnað.
Enginn okkar yfirgefur salinn, nema
þeir, er verða bornir út sem dauðir.
Prá þeim, sem hugdeigur hopar á hæl,
ríf ég persónulega armbandið og tek af
honum flokksmerkið. Munið eftir því,
að árásin er bezta vörnin" Hann byrjar
að tala. Eftir hálfan annan klukkutíma,
heldur hann sig vera orðinn herra að-
stöðunnar, en þá gerir hann sig sekan
um óvarfærnislega athugasemd. Einn
verkamaðurinn stekkur upp á stól og
æpir út í salinn: „Frelsi!" Stjórnlaust
hark hefst. Á nokkrum sekúndum er
salurinn fylltur af æpandi, skrækjandi
mannfjölda, af brestandi stólfótum og
ölflöskum, sem þutu eins og fallbyssu-
kúlur gegnum loftið. Það finnst varla
nokkur, sem ekki er drifinn blóði. Og
nú skeður það: „Allt í einu er hleypt
af tveimur skammbyssuskotum, frá inn-
ganginum í áttina til ræðustólsins, og
nú hófst áköf skothríð. Ég næstum því
réði mér ekki fyrir kæti við slíka upp-
örfun gamalla stríðs-endurminninga."
Það er andi strætisvirkjanna og skot-
grafanna, sem hefir skapað Evrópu
vorra tíma. Allstaðar í einvaldsríkjun-
um mætir maður sama boðskapnum:
hinni ruddulegu, brýnu nauðsyn aflsins
■— ofbeldinu — sem ráði til þess að ná
hinum eina, heilaga tilgangi, og á þetta
jafnt við endurreisn helsaðrar þjóðar,
sem kúgaðrar stéttar. Samtímis þessu
hjalar maður svo gjarna um almennan
frið og almennt réttlæti sem hugsjón,
hinzta takmark. Friður og réttur á að
nást með stríði og rangsleitni. Tilgang-
urinn á að helga meðalið.
Vorir tímar þekkja aðeins eitt dæmi
um stóran leiðtoga lýðsins, leiðtoga, sem
hefir unnið sitt óskerta vald yfir sálun-
um, án ofbeldis eða hótana um ofbeldi,
án ytri valdsmeðala, já, með ákveðinni
afneitun á notkun slíkra tækja: Ind-
verjinn Gandhi. Fyrir orðum hans beyg-
ir sig í auðmýkt meirihlutinn af hinum
rúmlega 300 miljónum Indlands. Hann
er hinn eiginlegi einræðisherra yfir þjóð
sinni — á gjörsamlega annan hátt en hin
opinberlega enska stjórn í Dehli.
Árið 1920 tilkynnti Gandhi hið fyrsta
stóra „óhlýðnisstríð" — mótþróabaráttu.
Fylgismenn hans hættu að kaupa ensk-
ar vörur, indverskir embættismenn drógu
sig i hlé úr stöðum sínum, börnin voru
tekin úr ensku skólunum, menn hættu
að borga skatta og gjöld, neituðu að
senda nokkra fulltrúa til þingsins —
hættu yfirleitt að taka þátt í nokkru
með enskum yfirvöldum. Svo þegar það
kom fyrir — algjörlega gegn forboði
Gandhis — að tvö einstök ofbeldisverk
voru framin af uppæstum fólksfjölda,
lagði hann á sig sjálfan ströng mein-
læti og föstu til að bæta fyrir brotið.
Baráttunni var aflýst.
Stefnuskrá Ganhis er að hafa í gegn
sjálfstæði Indlands án blóðsúthellinga,
án vopnavalds. Enska stjórnin á að
verða yfirunnin með hlutlausri and-
stöðu; eingöngu með sálrænum, siðferði-
legum þrótti.,,Ég er sannfærður um það,“
sagði hann einu sinni, „að ekki-ofbeldis-
stefnan hefir ósegjanlega yfirburði fram
yfir ofbeldið. Þróttur stafar ekki af
líkamlegum eiginleikum, heldur af ó-
beyjanlegum vilja. Það getur vel verið,
að stjórnum í öðrum löndum verði
225.