Rökkur - 01.06.1931, Síða 75

R O K K U R
169
legur vitfirringur“. Hann fékk hvít-
ara og fínna brauð, og vín á sunnu-
dögum. Og einmitt þennan dag var
sunnudagur. Nú var ábótinn kom-
inn til félaga síns til þess að bjóða
honum brauð og vin.
Dantés fór með honum í klefa
hans. Hann virtist alveg búinn að
jafna sig. En andlitssvipurinn var
orðinn allur annar. Drættirnir í
andliti hans voru eins og rákir í
bergi. Það var bert, að hann hafði
tekið ákvörðun, sem alt mundi um
snúast fyrir honum að framkvæma.
Faria leit á hann áhyggjufullur.
„Eg iðrast þess nú, að eg skýrði
fyrir þér málavöxtu," sagði hann.
„Hvers vegna?“ spurði Dantés.
„Vegna þess, að þú ert nú gagn-
tekinn nýrri löngun, sem ekki leiðir
til góðs, — hefndarþrá."
Dantés brosti beisklega.
„Við skulum tala um eitthvað ann-
að,“ sagði hann.
Ábótinn horfði á hann aftur. Því
næst hristi hann höfuðið sorgbitinn
á svip. En hann lét að ósk Dantés-
ar og beindi viðræðunni í aðra átt.
Ábótinn var einn þeirra manna,
sem gott var við að ræða. Hann
bafði mentast vel og margt reynt.
Vildi vel og var hollráður. En það,
sem mest var um vert: hann var
óeigingjarn; hann leiddi aldrei huga
annara að eigin raunum. Dantés
hlustað með aðdáun á alt, sem hann
sagði. Sumt af því, sem ábótinn
sagði, skildi hann til fuils, t. d. alt
það, sem hann sagði um sjóferðir.
En um sumt, sem hann ræddi, var
Dantés alls ófróður. En þannig ræddi
ábótinn við hann, að þótt Dantés
skildi hann ekki, þá var eigi að síð-
ur eins og hann fengi skygnst inn
1 nýjan heim. Og er frá leið, fór
bann að sjá meira og meira. Og
Dantés hvatti hann líka til þess að
kenna sér, „þó ekki væri til annars
en að koma í veg fyrir, að þú yrð-
ir leiður á mér,“ sagði hann.
„Eg get vel skilið,“ bætti hann við,
„að lærður maður eins og þú, kjós-
ir helst einveruna, að minsta kosti
að þú takir hana fram yfir samveru
með jafn einföldum og fáfróðum
manni og eg er. Ef þú nú felst á
að kenna mér, þá skal eg aldrei
framar minnast á að strjúka."
Ábótinn brosti.
„Mannlegri þekkingu eru í raun-
inni jjröng takmörk sett, vinur
minn. Og þegar eg hefi kent þér
stærðfræði, eðlisfræði og sögu og
nútímamál þau, sem eg kann, — þá
veistu i rauninni eins mikið og eg
sjálfur. Eg held, að á tveimur árum
geti eg kent þér alt, sem eg kann
— að mildu leyti.“
„Á aðeins tveimur árum! Geturðu
imyndað þér, að eg geti lært svo
mikið á tveim árum?“
„Að læra og fræðast er ekki hið
sama. Grundvallaratriðin, undirstöð-
una til þess að geta orðið eins fróð-
ur og eg er, getur jjú lært á þessum
tíma. Eftir þann tíma, ef þú hefðir
bókakost, gætir þú af sjálfsdáðum
fræðst, uns þú veist eins mikið —
og meira en eg.“
Ábótinn stóð hugsi stundarkorn.
„Það eru til lærðir menn, sem
ekki eru vitmenn. Það eru til menn,
sem geta lært setningar, en læra
aldrei að skilja lífið. Lærdómur get-
ur grundvallast á góðu minni að-
eins. Heimspekin gerir menn vitra.“
„En er hægt að læra heimspeki?"
„Heimspekin gerir iiK'innum kleift
að öðlast nýjan skilning á heimin-
um, menn verða vitrir fyrir það
safn andlegrar auðlegðar, sem heim-
spekin nær yfir. Heimspekin er ský-