Úrval - 01.10.1958, Blaðsíða 85

ÁST OG GRÓÐUR
URVAL
orðið dimmt, og hann var nú einn
yfir viskíinu, einn með angandi garð-
inum og víðáttumikla auða gras-
flæminu fyrir handan hann.
Konan hans hét Kordelía; og
hvemig sem þvi var varið, þá hafði
hann ekki heldur getað fellt sig við
það nafn.
3.
Á vorin og sumrin var hann alltaf
kominn á fætur klukkan sjö á morgn-
ana og fór þá alltaf ökuferð um
landareignina, ýmist í jeppa eða
veiðivagni. Það var reglulegur unað-
ur, oft dásamleg hressing eftir erfitt
kvöld með Kordelíu og viskídrykkj-
una, að aka eftir skógarstígunum,
sem bryddir voru bláklukkum, vor-
rósum og burkna, gegnum þykkni
birki- og kastaníutrjáa, aka fram og
aftur um dalinn, sem hafði upp á
næstum alit að bjóða og endalausa
tilbreytingu.
Landareignin hafði ekki alltaf
verið svona stór. Þegar faðir hans
lézt var hún ekki nema tvö þúsund
ekrur. Þá voru krepputímar. Paðir
hans hafði verið hálfgerður nirfill
en þó að mörgu leyti fyrirmyndar
landeigandi, íhaldssamur og mann-
legur, maður af gamla nxtjándu ald-
ar skólanum, sem fólk óttaðist, en
var þó i aðra röndina vel við. Bú-
skapurinn hafði verið rekinn skyn-
samlega og gætilega, ef til vill á
óvísindalegan hátt, en þó með góð-
um hagnaði. Vinnuaflið var ódýrt;
það fengust tveir menn fyrir skild-
ing. Tólf garðyrkjumenn, ásamt
nokkrum aðstoðarpiitum, höfðu rækt-
að fyrirtaks ávexti í gömlu görðun-
um, sem voru girtir hlöðnum veggj-
um, og í gróðurhúsunum, sem skýlt
var fyrir köldum vindum með sedr-
ustrjám. Allt blómgaðist og bar
ríkulegan ávöxt með hægð og í
kyrrð og ró, sem aldrei hafði þekkzt
síðan og mundi aldrei koma aftur.
Faðir hans hefði ekki getað dáið
á heppilegri tíma, ef svo mætti að
orði komast. Kreppan var erfið og
langvarandi, hvarvetna voru land-
eigendur að flosna upp. Faðir hans
hafði alltaf verið þeirrar skoðunar,
að betra væri hjá sjálfum sér að
taka en sinn bróður að biðja.
Traust og góð aðstaða, ásamt
hyggilega ávöxtuðum höfuðstól, hafði
skapað þessa jarðeign, sem var eins
og virki. Á slæmum tímum hætti
maður sér ekki út fyrir virkisvegg-
ina; og þegar vel áraði hafðist maður
líka við innan þeirra. Launin fyrir
hyggindin, höfuðstólin og forsjáln-
ina var vellíðan þegar illa áraði, og
aukin velsæld í góðærunum.
Þessvegna hafði faðir hans aldrei
keypt land. Hann var á móti út-
þenslu, á sama hátt og hann var
andvígur því að úða ávaxtatré. En
eftir lát hans breyttist allt. Allt í
kring um landareign hans voru
jarðeignir, sem komnar voru í ó-
rækt vegna kreppunnar og voru til
sölu og þannig bættust við fimmtíu
eða hundrað ekrur á einum stað;
humlagarður eða ávaxtagarður á
öðrum stað; mörg smábýli, skógar-
spildur og enn ein mílan af ánni í
viðbót. Þegar aðrir seldu jarðeign-
ir sínar vegna kreppunnar og stríðs-
óttans, keypti sonurinn þær. Og hann
hélt áfram að kaupa, ódýrt og af
83