Úrval - 01.10.1958, Blaðsíða 54

ÚRVAL
APINN, SEM VARÐ ABSTRAKTMÁLARI
staðan af tilraununum varð
nokkrar allflóknar myndir, er
koma mönnum fyrir sjónir sem
abstraktmáverk. (Sjá 2. og 3.
mynd).
Eins og fyrri teikningar
Congos, voru málverkin alltaf
í samræmi við stærð pappírs-
blaðsins, sem þau voru gerð á.
Blævængsmynztrið kom einnig
glöggt í ljós ennþá. (2. mynd).
Congo var nú orðinn djarfari
og málaði oft án þess að hika
sterka og ákveðna drætti á
pappírinn.
Skemmtilegasta mynd hans er
sennilega sú, sem sézt á 3.
mynd. Þar má greina geislana í
blævængsmynztrinu, en miklu
greinilegri og betur málaður er
þó aukablævængurinn, sem sjá
má í neðra homi myndarinnar
hægramegin. Áður hafði því
verið haldið fram, að blævængs-
mynztur Congos væri aðeins
myndað við einfaldar vöðva-
hreyfingar, þegar apinn drægi
burstann aftur og aftur til sín
frá ýmsum mismunandi upp-
hafspúnktum og gæti þannig
látið líta svo út sem um væri
að ræða viðbrögð, stjórnað af
sjónnæmi. Á meðan blævængs-
mynztrið miðaðist allt við
Congo, var ómögulegt að stað-
festa, hvort línumar væm til-
komnar af einföldum, marg-
endurteknum líkamlegum við-
brögðum, eða hvort þær bentu
til þess, að simpansinn gæti
skipað þeim niður eftir sjón-
næmi. Aukamynztrið, sem sézt
á 3. mynd, hefur skýrt afmark-
aðan brennidepii og bendir ein-
dregið til þess, að simpansinn
sé ekki bara að þjálfa vöðvana.
Til þess að sannreyna, að hve
miklu leyti málverk Congos væra
komin undir sjónnæmi, vora
búnar til handa honum sérstak-
ar teikniarkir í tilraunaskyni.
Spumingin var þessi: Er stefna
eða staða línunnar, sem draga
á, að einhverju leyti ákvörðuð
af því sem fyrir er á pappírn-
um? Ef fyrstu merkin á papp-
írsblaðinu eru gerð af kennaran-
um, en ekki simpansanum,
hljóta öll áhrif, sem þau hafa
á seinni merkingar hans, að
byggjast á sjónnæmi.
Seinustu mánuðina hefur
Congo gert meira en tvö hundr-
uð teikningar í tilraunaskyni, og
ennþá er verið að athuga þær,
enda þótt þegar hafi komið í
ljós, að sjónnæmi á ótrúlegan
mikinn þátt í þeim. Við tilraun-
irnar var ekki notaður máln-.
ingarpensill, því að með honum
hefðu línurnar ekki getað orð-
ið nógu skýrar til að meta þær
af nákvæmni. Congo fékk svart-
krít í staðinn og mátti teikna
þangað til honum fór að leiðast,
en þá var honum fengin önnur
pappírsörk. Einnig var forðast
að nota litblýanta, því að þá
hefði litagleði Congos vaknað og
línumar orðið ruglingslegar.
Einföldu strikin á þessum mynd-
um hafa einmitt sýnt ákveðna
,,myndbyggingu“ í verkum simp-
ansans. Þetta má að nokkra
52