Úrval - 01.10.1958, Blaðsíða 63

ÚRVAL
framlengja megi lögmálið aftur
fyrir upphaf lífsins og spyrja
hvort það hljóti ekki að hafa
verið þróun sem breytti lífvana
sameindum í lifandi einfrumung.
Meðan líffræðingar hafa unn-
ið að því að sannprófa kenn-
inguna um þróun lífsins, hafa
efnafræðingar, lífefnafræðingar
og jarðvegsfræðingar ekki verið
aðgerðarlausir. Allt frá því að
að Berthelot efnatengdi fyrstu
lífrænu efnasamböndin, eins og
þau sem finnast í lifandi ver-
um, úr ólífrænum sameindum,
hefur mönnum verið ljóst, að
lifandi verur eru gerðar úr sömu
frumefnum og eru í hinum ólíf-
ræna heimi. En í lífverunum
eru þessi frumefni tengd sam-
an í geysistórar og margbrotn-
ar sameindir, og hin stóra
spurning er hvort slík efnasam-
bönd hafi getað myndast við þau
skilyrði sem ríktu á jörðinni
þegar hún var ung. Með öðrum
orðum: hvort þau hafa getað
orðið til á ,,náttúrlegan“ hátt.
Menn hafa komizt að raun um
að þegar einföld efni eins og
vetni, ammoníak, methan og
koltvísýringur eru látin verða
fyrir útfjólubláum geislum og
rafmagni myndast úr þeim
amínósýrur og þær eru einmitt
forstig próteina eða eggjahvítu-
efna. Sykur hefur einnig verið
framleiddur með efnatengingu,
og vitað er um sameindir sem
eru gæddar þeim hæfileika að
geta látið sér vaxa nýja hluti
sem þær hafa misst og aðrar,
ÞRÖUNARKENNINGIN 100 ÁRA
eins og t. d. kjarnasýrur, geta
verið einskonar mót fyrir mynd-
un sameinda í sömu mynd og
þær sjálfar.
Það er því hægt að draga upp
mynd af þróunarstigum sam-
eindanna. Fyrst myndast marg-
brotnar sameindir í frumhöf-
um jarðarinnar fyrir áhrif frá
sólarorkunni; næst myndast
sameindir sem geta myndað sína
líka fyrir örvandi áhrif frá
hvötum og efnakljúfum; þar
næst myndast sameindarkerfi
með hæfileika til að mynda sína
líka, og loks myndast svo utan
um þessi sameindakerfi himnur
sem halda þeim saman og höfum
við þá hina lifandi frumu.
Enn sem komið er er þetta lít-
ið annað en víðtæk rannsóknar-
áætlun; en reglusemi á öllu sem
menn hafa til þessa uppgötvað
í alheiminum styrkir vísinda-
mennina í þeirri trú að þegar
tvö hundruð ára afmæli þróun-
arkenningarinnar verður haldið
hátíðlegt muni fengin nægileg
vitneskja til þess að staðfesta
þessa tilgátu.
Ef við snúum okkur nú að
hinum enda þróunarinnar, mæta
okkur þau vandamál sem snerta
manninn, skynsemi hans og á-
lyktunarhæfileika, hæfileikann
til að skiptast á reynslu fyrir
milligöngu hins talaða orðs,
minnisgeymd liðinnar reynslu
og siðgæðisvitund hans, m. ö. o.
allt það sem skilur hann frá
öðrum dýrum.
Með hliðsjón af því að maður-
61