Íslenska leiðin - 01.11.2003, Blaðsíða 10

til tækniþróunar og að fjármagn vanti til að fleyta
sprotafyrirtækjum yfir á það stig að verða
aðlaðandi fjárfestingakostur fyrir
framtaksfjárfesta. í öðru lagi sýna kannanir að
frumkvöðlafræðslu sé ábótavant. Þetta kemur
sennilega engum á óvart, enda hafa frumkvöðlar
fyrst og fremst þekkingu á afmörkuðu sviði en
minni á rekstri og markaðsmálum.
Við þurfum að setja okkur það markmið að
ná sem mestu út úr þeim frumkvöðlakrafti sem
þjóðin býr yfir. Til þess að svo megi verða er
nauðsynlegt að skapa forsendur fyrir aukinni
sprotafjármögnun, almennri frumkvöðlamenntun
og endurbótum á stuðningskerfi nýsköpunarinnar.
Það er von mín að með nýjum stuðningsaðgerðum
ríkisins við nýsköpun atvinnulífsins breytist þetta
til batnaðar.
í hinu nýja umhverfi mun
iðnaðarráðuneytið axla það veigamikla hlutverk að
fóstra nýsköpun atvinnulífsins. Það verður
umfangsmikið og vandasamt verkefni þar sem til
grundvallar liggja afurðir vísindasamfélagsins og
fyrir stafni eru fyrirheit um efnahagslegar framfarir
og almenna velferð. Til þessa vandasama verks
hefur iðnaðarráðuneytið fengið tvö tæki. Annars
vegar er það Nýsköpunarmiðstöð sem rekin verður
hjá Iðntæknistofnun og hins vegar nýr sjóður,
Tækniþróunarsjóður.
Yfirfærsla þekkingar til atvinnulífsins gerist ekki af
sjálfu sér. í hnotskurn verður það verkefni
Nýsköpunarmiðstöðvarinnar að hlúa að nýsköpun
atvinnulífsins og þörfum frumkvöðla á sem bestan
hátt, vera tengiliður frumkvöðla og lítilla og
meðalstórra fyrirtækja við vísindasamfélagið
annars vegar og framtaksfjárfesta hins vegar. Þar
verður rekið frumkvöðlasetur og sértæk
stuðningsverkefni sem stuðla að bættum rekstri
fyrirtækja og framgangi nýrra viðskiptahugmynda
sem spretta af hugkvæmni einstaklinga eða
rannsóknum og þróunarstarfi háskóla, stofnana og
fyrirtækja.
Hitt tækið sem ráðuneytið hefur til að
stuðla að framgangi nýsköpunarinnar er
Tækniþróunarsjóður. Hlutverk hans á að vera að
styðja tækniþróun og nýsköpun í íslensku
atvinnulífi. Áherslur Vísinda- og tækniráðsins á
hverjum tíma verða ráðandi í starfseminni og í því
sambandi mun hann m.a. stuðla að því að áherslur
ráðsins á sviði vísinda geti fengið eðlilega framrás
og leiði í raun og veru til eflingar atvinnulífsins og
efnahagslegra framfara. Sjóðnum er ætlað að brúa
bilið á milli Rannsóknarsjóðs annarsvegar og
framtaksfjárfesta hins vegar, þ.e. þeirra sem vilja
leggja fé í álitleg nýsköpunarverkefni. Þannig er
sjóðnum ætlað starfa á svokölluðu
nýsköpunarstigi, þ.e. þegar í Ijós er að koma að
niðurstöður vísindarannsókna geti leitt til
efnahagslegs ávinnings fyrir frumkvöðulinn. Þá
hefjast rannsóknir sem m.a. lúta að gerð
frumgerðar og hönnun framleiðsluferla en
hvortveggja getur verið ráðandi um arðsemi
hugmyndarinnar.
3. Búseta á landsbyggðinni.
Það skiptir miklu máli fyrir þróun efnahagsmála
hvernig til tekst með byggðaþróun. Áherslur
byggðaáætlunar beinast fyrst og fremst að því að
skapa forsendur fyrir nýtt og framsækið atvinnulíf
á landsbyggðinni. Markmiðið er að stuðla að
aukinni fjölbreytni í atvinnulífi m.a. með því að efla
menntun og nýsköpun. Ljóst er að hinar
hefðbundnu atvinnugreinar, landbúnaður og
sjávarútvegur, munu ekki vera þess megnugar að
standa undir þeirri atvinnusköpun og þeim
lífskjörum sem við væntum. Byggðastefnan verður
því að taka mið af nýjum straumum og stefnum í
vísindum og tækni, alþjóðavæðingunni og
margbreytilegum þörfum íbúanna.
Byggðastefna snýst um fólk, þarfir þess og
óskir um lífsskilyrði. Hún byggist á þekkingu á því
hverjar þessar þarfir og óskir eru og á raunhæfum
leiðum til að bregðast við þeim. Rannsóknir sýna
að afstaða fólks til byggðarlaga og búsetu tekur
mið af atvinnukostum þar sem gerðar eru sífellt
meiri kröfur um fjölbreytni í starfsvali, áhugaverð
og krefjandi störf og góð starfskjör, auk krafna um
ýmsa aðra þætti tengda þjónustu og umhverfi.
Byggðastefna þarf því að styrkja marga
búsetuþætti í senn. Hér er hlutverk ríkisins
þýðingarmikið, bæði vegna þess að það ber
ábyrgð á skipulagi og rekstri opinberrar þjónustu
og vegna þess að það getur með stefnumörkun og
lagasetningu í ýmsum málaflokkum, opinberum
framkvæmdum og ýmsum aðgerðum haft áhrif á
almenn búsetuskilyrði fólks.
Aukin menntun og nýjar atvinnugreinar
sem byggjast í vaxandi mæli á þekkingu, útivinna
beggja foreldra, meiri hreyfanleiki og vaxandi
velmegun er meðal þess sem veldur því að
almenningur gerir nú kröfur um fjölbreytilegri
atvinnukosti og betri þjónustu en áður var. Flest
bendirtil að áhersla á góða menntun og fjölbreytni
í atvinnulífi og þjónustu muni að öllum líkindum
halda áfram að aukast á komandi árum.
Auknar kröfur eru gerðar til sveitarfélaga
um að skapa góð og nokkuð örugg búsetuskilyrði
sem laða að fólk og fyrirtæki. Hætt er við að
sveitarfélög sem ekki geta boðið upp á góð
búsetuskilyrði eigi í vök að verjast. Þó er rétt að
hafa í huga að alls ekki er víst að þetta muni eiga
við alls staðar. Fjölbreytt atvinnulíf og þjónusta er
ekki það eina sem gerir byggðarlög áhugaverð og
eftirsóknarverð til búsetu. Áfram munu verða á
íslandi mörg tiltölulega fámenn og frekar afskekkt
byggðarlög þar sem afkoma fólks byggist nær
eingöngu á sjávarútvegi eða landbúnaði sem geta,
eðli máls samkvæmt, ekki boðið upp á mikla
fjölbreytni í atvinnulífi og þjónustu. Með því að
nýta sér vel undirstöðuauðlindir þjóðarinnar geta
mörg þeirra staðið undir góðu mannlífi og íbúarnir
bls.10