Íslenska leiðin - 01.11.2003, Blaðsíða 59

sannanir. Telurðu að þetta hafi áhrif á það
samband sem myndaðist á milli stjórnvalda
og verkalýðshreyfingarinnar í kjölfar
þjóðasáttinnar, þ.e. að jafnvægi þríhyrnings
vinnumarkaðarins hafi verið raskað?
Nei, ég hef enga trú á því. Þarna er um þetta
verkefni að ræða. Við erum allir bræður í þeirri
baráttu að sjá til þess að íslensk lög og samningar
séu uppfyllt. Manna fyrstur yrði ég til að grípa
þarna inn í ef ég væri sannfærður um að þar væru
framin brot. Við eigum ágætis samstarf við
verkalýðshreyfinguna sem betur fer, enda hefur
okkar vinnumarkaður byggt á því að það hefur
verið gagnkvæmur skilningur á milli stjórnvalda og
aðila vinnumarkaðarins, þó svo að menn takist á,
þess á milli. Það er nú eðlilegt samband.
Þessir stöðugleikasamningar sem eiga
uppruna sinn í þjóðarsáttinni, telurðu að þeir
geti haldið hvað varðar þær vinnugreinar sem
um ræðir á Kárahnjúkum, þ.e. iðnaðarmenn
o.fl.?
Já, ég sé enga ástæðu til annars.
Ennfremur hafa hagfræðingar bent á að
vegna þess gruns sem leikur á því að þeir
erlendu starfsmenn sem starfa á vegum
Impreglio á Kárahnjúkum séu að fá lægri
laun en íslenskir verkamenn fá samkvæmt
kjarasamningum, að þetta gæti skapað
mikinn ójöfnuð á markaði og stuðlað að
lækkun launa á markaðinum hérlendis vegna
samkeppninnar við þá starfsmenn sem semja
um laun sín í gegnum erlendar starfsleigur.
Telurðu að þetta sé áhrifaþáttur sem passa
þurfi sérstaklega upp á?
Ég get ekki sjálfur metið það. Það sem skiptir
mestu máli er að það eru kjarasamningar í gildi og
í þeim er kveðið á um ákveðin lágmarkslaun.
Fyrirtæki, hvort sem það er Impreglio eða önnur,
gera sínar áætlanir á grundvelli þeirra kjara sem í
gildi eru. Nú ætla ég ekki að segja fyrir um það út
frá hvaða forsendum þessi tilboð eru reiknuð. Við
verðum hins vegar að virða það að það eru
lágmarkslaun í gildi og við getum ekki krafist þess
af nokkru fyrirtæki að það greiði hærri laun. Það
er samningsatriði milli fyrirtækisins og þeirra
starfsmanna sem hjá því starfa. Þannig ég tel, svo
lengi sem við trúum því og séum viss um það að
þarna séu greidd lágmarkslaun, að það geti haft
bein áhrif í þessa veru.
Það hefur verið gagnrýnt að ríkið vinni ekki
nægilega að atvinnusköpun fyrir konur -
sérstaklega með tilliti til aukinnar menntunar
kvenna. Hvert telurðu hlutverk ríkisins vera í
þessu samhengi?
Ég tel að heilbrigðasta þróunin varðandi
atvinnuþátttöku kvenna vera, þá bæði hversu
mikið konur eru á vinnumarkaði og hvaða störfum
þær sinna, að skapa konum umhverfi sem sé
fýsilegur kostur fyrir þær. Ég tel t.d. að lögin um
fæðingar- og foreldraorlof séu mjög stórt skref í þá
átt. Auðvitað eiga sértækar aðgerðir stundum rétt
á sér. Við höfum t.d. verið að styrkja hér, í
gegnum þetta ráðuneyti, sérstök verkefni varðandi
fyrirtæki kvenna. Ég held að það eigi rétt á sér, í
þessum mæli og nú er gert, sem er nú ekki í
miklum mæli. Fyrirtæki sem konur setja af stað
eru oft ólík karlafyrirtækum. Þetta eru oft
fyrirtæki sem eru minni í sniðum, fara hægar eða
rólegar af stað og veita jafnvel einni eða tveimur
konum vinnu. Það hefur stundum sýnt sig að
konur eru varkárari í því að setja allt sitt að veði.
Þærvilja hafa fastara land undirfótum. Ég held að
þar geti stjórnvöld gert gagn, að mæta ólíkum
þörfum karla og kvenna. Fyrst og fremst eigum
við að gera það sem við getum til þess að konur
standi jafnfætis körlum í atvinnuþátttöku, hvort
sem er sem launþegar eða atvinnurekendur.
í samþykkt íslands að stefnumótun í
samþættingu kynjasjónarmiða bæði við
Sameinuðu þjóðirnar og Evrópuráðið kemur
fram að til þess að ná fram jafnrétti kynjanna
þurfi sterkan pólitískan vilja en einnig þurfi
að fylgja að nægilegt fjármagn fylgi
málaflokknum til þess að raunverulegur
náist. Hefur verið kannað hversu mikið
fjármagn íslenska ríkið ver í þennan
málaflokk í samanburði við önnur ríki sem
standa að sömu samþykktum?
Mér er ekki kunnugt um að það hafi verið kannað
sérstaklega. Það sem við erum að gera núna
varðandi jafnréttismálin er sérstaklega tvennt. í
fyrsta lagi erum við að leggja mat á
framkvæmdaráætlun jafnréttismála, sem hefur
verið í gildi. í öðru lagi erum við að undirbúa
framlagningu nýrrar þingsályktunartillögu sem á
að leggja fyrir þingið nú í vetur. Þar ætti að koma
fram, sérstaklega við matið á
framkvæmdaráætluninni, hvernig til hafi tekist
með þau markmið sem sett voru fram í áætluninni
á sínum tíma. Ég held það að flestu leyti stöndum
við vel í samanburði við aðrar þjóðir í
jafnréttismálum. Ég tel t.d. að þessi mikla
atvinnuþátttaka kvenna á íslandi sýni það. Svo ég
vitni nú aftur í fæðingar- og foreldraorlofslögin, þá
tel ég einnig lögin séu að ná markmiði sínu með
því að gera konur, innan gæsalappa, „jafngildar"
körlum á vinnumarkaði. Með þessum lögum hefur
það enga þýðingu lengur fyrir vinnuveitanda að
spyrja konu hvort að hún ætli sér að eignast börn
á næstunni, eða horfa til aldurs hennar og velta
fyrir sér hvort hún standi í barneignum. Nú getur
þú lent sem atvinnurekandi í nákvæmlega sömu
stöðu með karl eins og konu. Það er hið eitt af
hinu verulega jákvæða við aukið fjárstreymi úr
fæðingarorlofssjóði, að það kemur til vegna þess
að karlar eru að taka sitt orlof í miklu meiri mæli
en menn gerðu ráð fyrir.
bls.59