Íslenska leiðin - 01.11.2003, Blaðsíða 29

smáríkið ísland vopnavaldi þegar fjórða
þorskastríðið stóð sem hæst. Ríkisstjórnir íslands
gerðu aldrei kröfu til Bandaríkjanna um að þau
verðu landhelgina fyrir Bretum og ekki er vitað til
að þau hafi beitt sér af þunga í málinu enda Bretar
þeim afar mikilvægur bandamaður. Raunar neituðu
Bandaríkjamenn statt og stöðugt að koma að
málinu og koma þar með upp á milli Breta og
íslendinga26. Það reyndist íslendingum samt sem
áður mikill stuðningur að vera aðili að alþjóðlegum
samtökum. Atlantshafsbandalagið átti mikilla
hagsmuna að gæta á íslandi, og það hafði
tvímælalaust áhrif á deiluna íslendingum í hag, að
þeir voru aðilar að því27. Af þessu má sjá að
aðildin að Atlantshafsbandalaginu hefur verið
mikill styrkur fyrir ísland í alþjóðakerfinu og komið
okkur til góða við lausn deilumála sem skiptu
framtíð þjóðarinnar gríðarlegu máli.
Þessi söguskýring er reyndar ekki að allra
skapi og má nefna að fjölmennar Keflavíkurgöngur
voru farnar og útifundir haldnir á fyrri hluta
sjöunda áratugarins. Álit herstöðvarandstæðinga
og þeirra sem vildu ganga úr NATO var að erlend
herseta græfi undan fullveldi þjóðarinnar, hefði
spillingu í för með sér og drægi ísland inn í
stórveldaátök. Þeir töldu íslandi betur borgið með
hlutleysisstefnu en aðild að NATO28.
Samkvæmt kenningu Handels er ytri
styrkur íslands aðallega samsettur úr
hernaðarbandalögum og tvíhliða bandalögum við
stórveldi. Samkvæmt því stafar ytri styrkur íslands
í alþjóðakerfinu aðallega af aðild íslands að NATO
annars vegar og hins vegar af tvíhliða
varnarsamningi við Bandaríkin. Samkvæmt
kenningunni er ytri styrkur íslands því nokkur og
vegur innri styrk landsins upp en ytri styrkur
landsins mun bera verulega hnekki ef
Bandaríkjamenn fara með herinn á brott frá
íslandi.
Þessi grein er byggð á BA ritgerð höfundar frá
árinu 2003 sem heitir Staða smáríkja í
aiþjóðakerfinu: Styrkur íslands samkvæmt
kenningu Michael Handels.
1 Handel, Weak States in the International System, bls
68
2 Handel, Weak states in the international system, bls
69
^ "World Military Expenditures and Arms Transfers
1998", heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau_ac/wm
eat98/wmeat98.html
4 Tölur þessar eru fengnar af vef Hagstofu íslands,
www.hagstofa.is / hagtölur, þann 24.2.2003.
5 Samkvæmt gengi dollarans þann 24.2. 2003 sem var
þá 78,4 ISK
® "World Military Expenditures and Arms Transfers
1998", heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau_ac/wm
eat98/wmeat98.html
2 "World Military Expenditures and Arms Transfers
1998", heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau ac/wm
eat98/wmeat98.html
8"World Military Expenditures and Arms Transfers
1998", heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau_ac/wm
eat98/wmeat98.html
9 "World Military Expenditures and Arms Transfers
199"8, heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau_ac/wm
eat98/wmeat98.html
18 Tölur þessar eru fengnar af vef Hagstofu íslands,
www.hagstofa.is / hagtölur, þann 20.2.2003.
11 Handel, Weak States in the International System, bls
78
12 Tölur þessar eru fengnar af vef Hagstofu íslands,
www.hagstofa.is / hagtölur, þann 26.2.2003.
13 "World Military Expenditures and Arms Transfers
1998", heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau_ac/wm
eat98/wmeat98.html
14 "World Military Expenditures and Arms Transfers
1998", heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau_ac/wm
eat98/wmeat98.html
15 "World Military Expenditures and Arms Transfers
1998", heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau_ac/wm
eat98/wmeat98.html
16 "world Military Expenditures and Arms Transfers
1998", heimasíða bandaríska utanríkisráðuneytisins,
http://www.state.gov/www/global/arms/bureau_ac/wm
eat98/wmeat98.html
17 Albert Jónsson, ísland, Atlantshafsbandalagið og
Keflavíkurstöðin, bls 40
18 Utanríkisráðuneytið, Yfirlitsskýrsla um alþjóðamál,
bls 33
18 Utanríkisráðuneytið, Yfirlitsskýrsla um alþjóðamál,
bls 33
20 "öryggis- og varnarmál íslands", Skýrsla nefndar á
vegum ríkisstjórnarinnar, bls 45
21 Halldór Ásgrímsson, "Hvernig tryggjum við varnir
íslands á 21. öld?", bls 6
22 "Öryggis- og varnarmál íslands", Skýrsla nefndar á
vegum ríkisstjórnarinnar, bls 26
23 Utanríkisráðuneytið, Yfirlitsskýrsla um alþjóðamál,
bls 31
24 "Öryggis- og varnarmál íslands", Skýrsla nefndar á
vegum ríkisstjórnarinnar, bls 27
25 Albert Jónsson, ísland, Atlantshafsbandalagið og
Keflavíkurstöðin, bls 33
26 Valur Ingimundarson, Uppgjör við umheiminn, bls
247
27 Benedikt Gröndal, Örlög íslands, bls 244
28 Valur Ingimundarson, Uppgjör við umheiminn, bls 46
bls.29