Íslenska leiðin - 01.11.2003, Blaðsíða 34

alþjóðlegri glæpastarfsemi og starfi samtaka eins
og Al-Queda og fleiri, en ekki hætta frá einstökum
ríkjum. Þessi hætta verður meiri vegna þess að
sum ríki heimilað slíka starfsemi, að hún geti
skotið rótum innan þeirra ríkja. Þar getum við
nefnt Afganistan og einnig írak. Það er ástæðan
fyrir því að alþjóðasamfélagið telur nauðsynlegt að
taka á málum sem varða þessi ríki, þar sem
glæpastarfsemi fær að vaxa í skjóli einræðisherra.
í fyrirlestri þínum 2. sept, hjá
Sagnfræðingafélagi íslands, talaðir þú um að
hlutverk NATO hefði þróast í að vera
friðargæslubandalag. Ríkir friður um
stefnuáherslur bandalagsins meðal
aðildaríkja?
Það ríkir mikil eining um grundvallaratriði í stefnu
Atlantshafsbandalagsins. Hins vegar er óeining
um það að hve miklu leyti eigi að stjórna
sameiginlega aðgerðum er snerta bandalagið, eða
hvort að Evrópa eigi að taka þar vaxandi hlutverk
á sama hátt og Bandaríkjamenn sem stundum
hafa ákveðið að fara einir út í ákveðnar aðgerðir.
Bandalagið hefur verið að breytast úr því að starfa
eingöngu í Evrópu og Norður-Ameríku í það að
vera tilbúið að starfa annars staðar, eins og t.d. í
Afganistan og írak. Bandalagið er núna að taka
yfir stjórn mála í Afganistan. Það er friðargæsla.
Bandalagið hefur gegnt langstærstu hlutverki á
Balkanskaga. Það er friðargæsla. Bandalagið er í
vaxandi mæli að koma að málefnum íraks, sem er
jafnframt friðargæsla. Ég fullyrti af þessu tilefni að
Atlantshafsbandalagið væru stærstu
friðargæslusamtök í heiminum og
öflugust. Það finnst mér vera augljóst.
Ef ísland næði kjöri í Öryggisráð
Sameinuðu Þjóðanna, hvaða
áherslur myndir þú vilja sjá ísland
leggja í störfum sínum þar?
Ég vil leggja áherslu á frið og
friðargæslu. Ég vil leggja áherslu á að
alþjóðalög séu virt. Ég vil leggja
áherslu á það að allar aðgerðir er
varða heimsfriðinn séu teknar á
grundvelli alþjóðlegs samkomulags og
efla þannig Sameinuðu Þjóðirnar. Ég
vil líka leggja áherslu á að bæta
mannréttindi í heiminum, berjast gegn
fátækt og hungri og hvers konar
uppruna óstöðugleika. Það er ekki nóg
að vera tilbúinn til að stilla til friðar,
það verður að ráðast að rótum
vandans. Við íslendingar höfum fylgst
mikið með Kúrdum í Tyrklandi, að þar
hefur nást fram tiltöiulega góður friður.
Ástæðan er fyrst og fremst sú að Tyrkir
hafa viðurkennt móðurmál Kúrda. Þeir
hafa virt réttindi þeirra um meira en
áður. Menn verða að sýna andstöðu og
skilning. Sama má segja um hið
hörmulega ástand sem er í Tsétníu.
Það er eiginlega fyrst eftir að alþjóðleg
hryðjuverkasamtök koma þar inn í átökin í
Rússlandi, að allt fer úr böndum. Það er alveg Ijóst
að það er ásetningur samtaka eins og Al-Queda að
skapa sem mesta upplausn. Þess vegna er mjög
mikilvægt að ráða niðurlögum slíkra öfgasamtaka.
Miðað við nýlega þróun, eins og hvernig
Öryggisráðinu gekk illa að komast að
samstöðu í íraksmálinu, er þetta stofnun sem
er þess virði að ganga þar inn?
Já, hún er þess virði vegna þess að hún er ein
mikilvægasta stofnun Sameinuðu Þjóðanna og á
sviði alþjóðamála. Það er mikilvægt fyrir okkur
íslendinga að sýna umheiminum að við séum
tilbúin fyrir hlutverkið, líkt og aðrar þjóðir. Við
erum skuldbundin til þess að taka þátt í lausn
alþjóðlegra vandamála. Við erum vel stæð þjóð og
við höfum skyldur gagnvart alþjóðasamfélaginu,
ekki síður en aðrar þjóðir. Við erum
Norðurlandaþjóð og Norðurlöndin hafa ávallt sóst
eftir þátttöku í Öryggisráðinu með tveggja ára
millibili. Við höfum aldrei komið inn f það fyrr en
nú. Við sækjumst eftir þessu með stuðningi hinna
Norðurlandanna, með sama hætti og við höfum
stutt Norðurlöndin fjögur til að ná sæti í
Öryggisráðinu, allt frá því að það var stofnað. Það
er kominn tími til að við íslendingar öxlum ábyrgð
eins og hinar Norðurlandaþjóðirnar. Við höfum
unnið með þeim á jafnréttisgrundvelli. Það á ekki
að vera nein undantekning í þessu tilfelli.
bls.34