Úrval - 01.05.1965, Qupperneq 20

18
ÚRVAL
manns og bjarndýrs hafi lyktað
með glímu þeirra. „Þetta hljómar
að visu sem ævintýri,“ skrifar
hann, „en samt er þetta dagsatt.“
Zetterberg er þeirrar skoðunar,
að enda þótt björninn taki mót-
stöðumann sinn fangbrögðum eða
skelli honum til jarðar, þá ætli
hann sér aðeins að ávinna sér virð-
ingu hans og' losa sig þannig úr
þeirri hættu, sem hann álitur sig'
vera í. Jafnvel þótt björn sé særður,
notfærir hann sér þó ekki fyrir
alvöru sína ofboðslegu krafta. Þeg-
ar honum hefur tekizt að varpa
mótstöðumanni sínum til jarðar,
getur hann auðveldlega veitt hon-
um alvarleg bitsár, en slíkt gerist
aldrei, að því er Lapparnir halda
alveg ákveðið fram, að björn drepi
mann, líkt og hann drepur önnur
stór dýr.
Venjuleg fæða norræna skógar-
bjarnarins er jurtir, skordýr, snigl-
ar og önnur smádýr. En þó eru til
einstaklingar meðlal þeirra, sem
rándýrseðlið hefur náð algerum
tökum á. Þetta getur verið vegna
arfgengra hneigða, sem koma einn-
ig fram hjá öðrum bjarndýrateg-
undum, eða dýr þessi hafa af til-
viljun fengið auðveldan aðgang
að rikulegri „kjötbirgðum“. Ekki
eru þessir „afvegaleiddu" einstakl-
ingar margir. Lappar hafa þó þekkt
þá allt frá elztu timum og skoðað
þá sem hina verstu óvini hreindýra-
hjarða sinna. Og eftir að landnem-
ar hafa setzt að í hinum nyrztu
héruðum Norðurlanda, hafa hús-
dýr þeirra, svo sem kindur, geitur,
kýr og hestar, orðið fórnardýr þess-
ara einstöku bjarndýra. Þessi bjarn-
dýr hafa hlotið nafnið „höggbirn-
ir“, því að þau drepa fórnardýr
sín með því að slá þau í rot. Það
er einkennandi fyrir bjarndýr
þessi, að það er sem þau séu ekki
meðvitandi ódæðisverka sinna.
Þau eru mannfælnari og varkárari
en hin gæfu grasbjarndýr, en einn-
ig ágengari.
Eftirfarandi frásögn er til af á-
sókn „höggbjarnar" eins í Ammar-
nashéraði í Norður-Sviþjóð: Land-
nemi einn i Ammarnas, Janken að
náfni, hafði árum saman misst
mörg húsdýr sín vegna árásar
„slagbjarnar“ eins, en allar tilraun-
ir til þess að ráða niðurlögum ræn-
ingjans höfðu reynzt árangurslaus-
ar. Skotvopn þau, sem landnem-
arnir réðu þá yfir, voru mjög forn-
fáleg, og þar að auki kusu menn
þá helzt að ráðast gegn bjarndýr-
um með öxum og spjótum að vopni.
Nótt eina hafði bjarndýrið brotizt
inn í fjárhús landnemans með þvi
að lyfta hurðinni af hjörum. Til
allrar hamingju var þetta ekki einn
af hinum allra illskeyttustu „slag-
björnum", sem drepa bara vegna
drápsins, þvi að þá hefði orðið
þarna um sannkallað blóðbað að
ræða. Þarna hafði bara verið á ferð-
inni bjarndýr, sem drap einstaka
sinnum til þess að seðja hungur
sitt. Þegar bjarndýrið kom í heim-
sókn í næsta skipti, kom það að
svo vel varinni hurð, að það gafst
upp við allar tilraunir sínar til
þess að komast þar inn í fjárhús-
ið. Þess í stað klifraði það upp á
þakið, reif gat á það og komst þann-
ig að i'énu. í þetta skipti sást til
dýrsins, þegar það stökk niður af