Úrval - 01.12.1968, Blaðsíða 6

Úrval - 01.12.1968, Blaðsíða 6
4 ÚRVAL af því að honum þótti sá skilning- ur ekki koma heim við lýsingar Snorra Sturlusonar. Taldi hann að kenning Brúnós væri komin til jarðarinnar úr jötunheimum, og þó taldi hann Brúnó ágætan ma'nn. Eg hafði einkennilega mikla ánægju af þessari bók og naut þess að lesa hana, og bendir þetta til þess að eitthvað kunni þeir þrátt fyrir allt að hafa til síns máls, sem ekki hafa viljað sleppa hinum fornu hug- myndum, eða einhverju sem þeim er tengt. En um endurvakningu þeirra hugmynda verður nú varla að ræða héðan af, og munu allir gera sér ljóst að það væri gersam- lega vonlaust verk. Mannkynið er eins og froskar við fen, sagði Sókrates, og langmestur hluti þess hefur aldrei litið upp úr jarðaramstrinu, til þess að öðlast sjón til stjarnanna, og svo er reynd- ar enn í dag að mestu leyti. Menn hafa jafnvel haft andúð á þeim, sem að þessu leyti skáru sig úr, og þótti fýsilegt að horfa út í hina miklu víðáttu, kallað þá sérvitra og annað slíkt, ef ekki vildi verr til. „Það var haldið að hann væri ekki með öllum mjalla, af því að hann var að horfa á stjörnurnar", sagði Dani nokkur mér um sambæing sinn, sem átt hafði stjörnusjónauka. Ég hef sagt frá þessu áður, en ég endurtek það núna, af því að ég hitti nýlega kornungan mann sunn- an úr Miðevrópu, sem ég sagði frá þessu, þegar ég heyrði að hann hafði áhuga á stjörnunum. „Ætli ég kannist ekki við þetta,“ sagði hann, „en ég' kæri mig kollóttan, af því að ég get sagt þeim að ég líti á þetta frá stærðfræðilegu sjónarmiði". Það sem hér fer á eftir styðst ekki við neina stærðfræðilega afsökun, enda verður hér ekki um eiginlega stjörnufræði að ræða, heldur til- raun til að lýsa hugmyndum fyrri- tíðarmanna á Islandi, og þá eink- um miðaldamanna, um heim og himin. Hefur þetta töluverða þýð- ingu í sambandi við íslenzka sögu- skoðun. Ég ætla að taka það fram, að það er ekki fyrr en eftir 1700, sem nokkuð verulega fer að gæta hins vísindalega heimsskilnings hér á landi, svo að fyrir þann tíma er um miðaldamenn að ræða, allt frá landnámstíð hvað þetta snertir. En það er líka nauðsynlegt að benda á, að fyrir 1300 er um miklu meiri viðleitni til heimsskilnings og sjálfstæðrar hugsanar hér en síðar varð, vegna þess hve hin ís- lenzka fornmenning var öflug og framsækin um tíma, fremri en önn- ur evrópsk samtíða, og þessvegna ekki eins miðaldaleg í eðli og í öðrum löndum. Það hefur nýlega verið tekið fram, að íslenzk mál- fræðiritgerð frá 12. öld sé svo glögg og vísindalega skipuleg, að það sem bezt er ritað’í þeirri grein nú á dögum, geri varla meir en að jafnast við hana, og það er líka óhætt að segja, að þannig hafi ver- ið á fleiri sviðum á þeim öldum. En slíku er ekki að fagna frá tím- unum eftir 1300 til 1700. Sá tími er aumastur í íslenzkri sögu, og þó ekki að öllu aumur, og má fróðlegt þykja að kynnast hugsunarhætti þeirra tíma, einnig hvað heims- frægð snertir. Ég ætla fyrst að bera niður hjá fjórtándualdarmanni,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.