Ársrit um starfsendurhæfingu - 2024, Qupperneq 27

VIRK
Sérfræðingar VIRK bera ásamt ráðgjöfum
ábyrgð á öllu ferli starfsendurhæfingarinnar
og sérfræðingar koma að málum ein-
staklinga á öllum stigum ferilsins. Verkefni
sérfræðinganna snúa m.a. að inntöku-
ferlinu, kortlagningu heilsufarsvanda
ásamt því að móta og setja fram tillögur að
markmiðum og áætlunum í starfsendur-
hæfingu. Sérfræðingar veita einnig ráð-
gjöfum VIRK þverfaglegan stuðning við
vinnslu mála og meta framgang í starfs-
endurhæfingarferli einstaklinga. Að auki
framkvæma sérfræðingar möt á stöðu ein-
staklinga þegar þörf er á. Þá koma þeir að
skipulagi og þróun á verklagi og eru í miklu
samstarfi við Úrræðasvið VIRK.
Inntökuferli VIRK
Í inntökuferlinu meta sérfræðingar þau gögn
sem eru til staðar þ.e. bæði beiðni læknis og
svör einstaklinga við spurningalista VIRK.
Beiðnir sem berast til VIRK eru flokkaðar í
teymi eftir því hvort líkamlegur eða andlegur
vandi er frekar hindrandi til atvinnuþátttöku.
Oft er um samsettan vanda að ræða og
vitað er að andleg heilsa getur haft áhrif á
líkamlega heilsu og öfugt.
Í inntökuferlinu þarf að meta þann heilsu-
farsvanda sem veldur óvinnufærni, færni og
færniskerðingar einstaklingsins og áætla
tíma sem einstaklingur þarf í þjónustu.
Áhersla er ekki síður lögð á að meta styrk-
leika einstaklingsins og hvar tækifæri hans
geta legið með tilliti til atvinnuþátttöku.
Skoðað er hvort og þá hvernig heilsubrestur
einstaklingsins hindrar endurkomu í fyrra
starf, áhugahvöt til vinnu og hvort huga þurfi
að nýjum starfsvetttvangi.
Sérstök verkefni hafa verið sett á laggirnar
um málefni einstaklinga með tiltekinn
vanda. Sem dæmi má nefna einstaklinga
með starfstengda kulnun, einstaklinga
með fíknivanda og ungt fólk sem er ekki
í námi, vinnu eða þjálfun. Sérfræðingar
með sérþekkingu á þessum málaflokkum
afgreiða þessar beiðnir þar sem mismun-
andi heilsubrestur og hindranir til atvinnu-
þátttöku kallar á mismunandi áherslur í
starfsendurhæfingu.
Þegar mál einstaklinga eru samþykkt í
þjónustu er þeim einnig raðað í flokka út
frá alvarleika hindrana til atvinnuþátttöku
og hversu mikinn þverfaglegan stuðning
sérfræðinga talið er að tiltekið mál þurfi í
starfsendurhæfingu.
Sérfræðingar VIRK gera tillögur að áherslum
og markmiðum í starfsendurhæfingu þegar
beiðni er samþykkt og verða þær vísir að
áætlun um endurkomu til vinnu. Mikilvægt
er að þær áherslur séu í rökréttu framhaldi
af fyrri grunnendurhæfingu eða meðferð og
að samfella sé í endurhæfingunni.
Til þess að einstaklingar fái viðeigandi úr-
ræði í starfsendurhæfingu er stundum þörf
á að afla frekari gagna úr fyrri endurhæfingu
svo sem frá Landspítala, Reykjalundi eða
Þraut. Sérfræðingar eru í miklum sam-
skiptum við aðrar stofnanir í heilbrigðis-
og félagsþjónustu og nýtist sú samvinna
vel og er mikilvæg þegar sérfræðingar í
þverfaglegum teymum kortleggja vanda
einstaklinga, meta hindranir og styrkleika
til atvinnuþátttöku og koma með tillögur að
áherslum í starfsendurhæfingu.

Í inntökuferlinu
þarf að meta þann
heilsufarsvanda
sem veldur óvinnu-
færni, færni og
færniskerðingar
einstaklingsins og
áætla tíma sem
einstaklingur þarf í
þjónustu
Árið 2023 voru 3.433 beiðnir um
þjónustu afgreiddar í inntökuferli.
Alls bárust 3.683 beiðnir á síðasta
ári en sjálfvirkt var hætt við 220
beiðnir þar sem einstaklingar svöruðu
ekki spurningalista í upplýsingakerfi
VIRK eða höfðu afþakkað þjónustu.
Rúmlega 71% afgreiddra beiðna
voru samþykktar en tæplega 29% var
vísað frá.
endurhæfing er þá metin ekki tímabær en
verður það mögulega að lokinni annarri
endurhæfingu. Sem dæmi má nefna með-
ferð í heilbrigðiskerfi, aðstoð félagsþjónustu
eða Vinnumálastofnunar.
Skilyrði fyrir þjónustu VIRK eru meðal
annars þau að viðkomandi geti ekki sinnt
starfi sínu að hluta eða öllu leyti vegna
hindrana af völdum heilsubrests en að
markmið hans sé að verða aftur virkur
þátttakandi á vinnumarkaði svo fljótt sem
verða má. Nauðsynlegt er að einstaklingur
fái viðeigandi þjónustu á réttum tíma í
sínu endurhæfingarferli og því er litið til
þess hvort þörf sé á frekari meðferð eða
endurhæfingu í heilbrigðiskerfi áður en
starfsendurhæfing hefst.
Þverfaglegur stuðningur
Þegar inntökuferli er lokið og beiðni um
starfsendurhæfingu hefur verið samþykkt
útfærir ráðgjafi VIRK tillögur inntökuteymis
með þjónustuþeganum og aðstoðar hann
við að setja sér markmið um endurkomu til
vinnu. Ráðgjafar VIRK geta nýtt sér stuðning
og samráð við sérfræðinga og bókað sig á
rýnifund hvenær sem þeir telja þörf á eða
þegar ákveðinni tímalengd í þjónustu er náð.
Á rýnifundi sitja auk ráðgjafa tveir sér-
fræðingar með mismunandi fagþekkingu og
geta til dæmis verið iðjuþjálfi og sálfræðingur
eða sjúkraþjálfari og sálfræðingur. Á fund-
inum er fjallað um mál einstaklingsins
heildstætt og út frá ólíkum sjónarhornum
mismunandi fagstétta. Á rýnifundi er fjallað
um styrkleika og hindranir, framgang starfs-
endurhæfingar og þann árangur sem náðst
hefur. Einnig er rætt um hvaða úrræði geti
gagnast best til að styðja við endurkomu til
vinnu og hvernig styrkleikar einstaklingsins
geti nýst á vinnumarkaði. Stundum er talin
þörf á að breyta áherslum í ferlinu svo
markmið náist.
Árið 2023 voru haldnir 2.639 rýnifundir
með ráðgjafa og sérfræðingum VIRK.
Auk rýnifunda er mögulegt að kalla
eftir sérfræðiáliti frá ákveðnum faghópi
sérfræðinga sem skoðar mál einstaklings
út frá sinni sérþekkingu. Árið 2023 voru
1.272 sérfræðiálit afgreidd af sérfræðingum
sviðsins.
Þegar beiðnum er vísað frá er það mat
inntökuteymis að önnur meðferð eða
endurhæfing sé frekar viðeigandi og líklegri
til árangurs á þeim tímapunkti. Starfs-
27virk.is