Úrval - 01.11.1971, Blaðsíða 28

26
ÚRVAL
þennan þrautseiga, ákveðna unga
mann nema bókfærslu og komu
honum smámsaman ofar í virðing-
arstigum hersins, þar til hann varð
yfirliðþjálfi, en ofar gat enginn
Kongómaður komizt í belgíska hern-
um.
Eftir sjö ára herþjónustu, lét Mo-
butu skrá sig úr hernum og gerðist
frönskutalandi blaðamaður í höfuð-
borginni, Leopoldville (sem nú kall-
ast Kinshasa). Eitt ár nam hann við
háskóla í Bruxelles. Patrice Lum-
umba tók eftir þessum unga manni,
og þegar Lumumba varð landsins
fyrsti forsætisráðherra, 1960, gerði
hann hinn 29 ára gamla Mobutu að
yfirherforingja landsins.
Fyrstu ringulreiðarvikurnar eftir
að sjálfstæði var lýst yfir, reis upp
valdabarátta milli Lumumba og for-
setans, Joseph Kasavubu. Sovétrík-
in studdu Lumumba af miklum
ákafa. Þrátt fyrir ógnir sovézkra,
sleit Mobutu vináttutengsl sín við
Lumumba og tók stjórn ríkisins í
sínar hendur. Hann var síðan fljót-
ur að hrista af sér alla Rússa og
rússnesk áhrif í landinu með því að
reka úr landi starfslið sovéza sendi-
ráðsins. Þegar svo Lumumba reyndi
að flýja til Stanleyville (nú Kisang-
ani) til að stofa uppreisnarstjórn,
lét Mobutu handtaka hann og fljúga
með hann til Katanga, þar sem hann
var fenginn í hendur gömlum fjand-
manni sínum, leiðtoga Katanga,
Moise Tshombe, sem lét dæma fang-
ann til dauða.
Fimm mánuðum eftir þetta valda-
rán, fékk Mobutu Kasavubu forseta
völdin í hendur, en hélt sér eftir
sem áður í bakgrunninum sem yfir-
maður heraflans. Undir árslok 1965
er Kongó stóð aftur á barmi borg-
arastyrjaldar, missti Mobutu endan-
lega þolinmæðina gagnvart stjórn-
málamönnum. Han nsviðsetti nýtt
valdarán, rak Kasavubu burtu og
lýsti því yfir að hann tæki við for-
setaembættinu og stjórn með stuðn-
ingi hersins í fimm ár.
SKREF TIL STJÓRNSEMI
Fyrsta verk hans var að verða sér
úti um algjöra stjórn á hernum. Mo-
butu hafði raunar tekið fyrsta skref-
ið 1963, þegar hann sendi 220 her-
menn til ísrael að læra fallhlífa-
stökk. Hann fór þá sjálfur með og
tók þátt í átta stökkum úr flugvél.
Með fallhlífahermenn sína sem
grundvöll valda sinna, náði hann
hægt og hægt að ríkja yfir hernum.
Hann notaði erlenda málaliða til að
brjóta á bak aftur Simba-uppreisn-
ina á norðausturhluta landsins. Þeg-
ar svo hlutar þessa málliðaherliðs
gerði uppreisn, ráku hermenn Mo-
butus þá úr landi.
Næsta skref Mobutus var að kom-
ast fyrir samsæri gegn ríkisstjórn-
inni. Fjórir þekktir stjórnmálamenn
voru sakaðir um að hafa skipulagt
að drepa Mobutu. Örlög þeirra voru
ákveðin við réttarhöld, sem stóðu í
90 mínútur. Fólk var sagt gegnum
útvarpið að safnast saman á stærsta
torgi höfuðborgarinnar til að sjá
dóminum yfir þeim fullnægt. Ríkis-
stjórnir margra landa reyndu án ár-
angurs að aflýsa aftökunum. Og á
meðan 100.000 manns stóðu og
horfðu steinþegjandi, voru fjórir
menn hengdir.
Einhvern veginn hefur Mobutu