Úrval - 01.09.1976, Blaðsíða 30

28
ÚRVAL
þess að ganga úr skugga um, hvort
upplýsingar þeirra eru pottþéttar.
Uppljóstrun um ferðir og dvöl
einhvers er til dæmis hægt að
sannprófa með því að bera slíkar
upplýsingar saman við gestabækur
gistihúsa. Standist nýi uppljóstrarinn
ekki prófíð, er hægt að losa sig við
hann mjög fljótlega.
Hinn áhugasami uppljóstrari, sem
hvetur blátt áfram til glæpaverka til
þess að hafa þeim mun meira til að
skýra frá, skapar einnig stöðuga
hættu. Að áliti Ralphs Salerno er þar
um mesta vandamálið að ræða. En
aðrir álíta, að það skapi jafnvel enn
meiri vandamál, að sumir uppljóstr-
arar, sem veita yfírvöldunum stöðugt
upplýsingar, halda jafnframt áfram
að fremja afbrot. Öll lögregluyfír-
völd sverja og sárt við leggja, að það
sé ekki stefna þeirra að veita nokkr-
um ,,leyfí til þess að stela.” Þetta er
vissulega samkvæmt hinni opinberu
stefnu, en samt verður stundum
misbrestur á slíku, þótt enginn viti,
hversu oft slíkt kemur fyrir.
Fyrrverandi ríkisrannsóknarlög-
reglumaður, sem hefur mikla starfs-
reynslu, skýrir frá því, að í upphafí
sambands við uppljóstrara hafí hann
jafnan skýrt honum strax frá grund-
vallarleikreglunum, sem giltu, og
væri ein þeirra sú, að hann mundi
ekki vernda uppljóstrarann gegn
handtöku, ef sá hinn sami fremdi
glæp. En svo bætir hann við: ,,En
hafí maður náð sambandi við mjög
góðan uppljóstrara, veit maður jafn-
framt, að hann er á einhvern hátt
flækturí undirheimastarfsemi, því að
hann byggi ekki ella yfír slíkum
upplýsingum. En allt gengur samt
vel, ef hann gætir þess að segja
manni ekki frá því, á hvern hátt hann
er flæktur í saknæman verknað.”
Þetta veitir uppljóstraranum vissu-
lega nokkra vernd, einkum vegna
þess að rannsóknarlögreglumaðurinn
hefur alls ekki í hyggju að blanda sér
í mál síns eigin uppljóstrara.
Uppljóstrarinn nýtur samt ekki
verndar annarra rannsóknarlögreglu-
manna. En handtaki þeir hann, getur
rannsóknarlögreglumaður sá, sem
hann „starfar fyrir”, vel verið þekkt-
ur fyrir að fara fram á það við
sækjandann, að hann sýni uppljóstr-
aranum nokkra linkind. Fari nú svo,
að sækjandinn ákveði að bera ekki
fram ákæru á hendur uppljóstraran-
um, mundi slíkt þá jafngilda því, að
uppljóstrarinn hefði þannig fengið
„leyfí til þess að stela”? Reyndur
rannsóknarlögreglumaður veit á hinn
bóginn, að lofi hann uppljóstraran-
um vernd eða láti undir höfuð
leggjast að lýsa yfir vanþóknun sinni
vegna athæfís uppljóstrarans, er það
hugsanlegt, að uppljóstrarinn kæri
hann að handtöku liðinni fyrir að
hafa vitað um afbrotið og hafa ekkert
haft við það að athuga, áður en það
var framið. Slíkur er vandi sá og
hætta, sem fylgja tengslum upp-
ljóstrara og rannsóknarlögreglu-
manns.
Sumar lögregludeildir hafa skipu-