Úrval - 01.09.1976, Blaðsíða 71

Úrval - 01.09.1976, Blaðsíða 71
BENJAMÍN FRANKLÍN 69 ar, en markmið hans var ekki hug- myndafræðilegs eðlis heldur hagnýts, en þannig^ var því ætíð farið með Franklin. Árangurinn af námi hans, athugunum og rannsóknum á sviði raffræðinnar var sá, að hann fann upp rafþéttinn, sem er nú notaður í hverju útvarps- og sjónvarpstæki og hverju talsímakerfij og einnig eldingarvarann, sem réði niðurlögum mikils ógnvalds í lífi manna. Franklin rannsakaði einnig önnur fyrirbrigði, svo sem hitann, ljósið, hljóðið og segulaflið, og gerði fjöl- margar athuganir og rannsóknir á sviði efnafræði, jarðfræði, haffræði og líkams- og heilsufræði. Hann fann upp tilbúinn áburð, Franklinofninn og nýja gerð af gleraugum. Hann kom fram með hugmyndina um sumartíma, gerði kort af Golf- straumnum og uppgötvaði, að storm- ar snúast í hringi, um leið og þeir þjóta fram á við. Og hann kom fram með skýringu á eðli vatnsstróka í sjónum. Þar að auki var hann snjall hljómlistarmaður, lék á hörpu, gítar og fiðlu og gat skrifað á fræðilegan hátt um vandamál tónverkasköpunar. Hann hafði mjög gaman af prakk- arastrikum, en jafnvel þau voru byggð á vísindalegum grundvelli. Er hann var eitt sinn á gangi í enskum skemmtigarði á hva.ssviðris- degi, tók hann eftir öldunum á yfirborði lækjar, sem rann um garð- inn. Og hann skýrði hópi vantrúaðra vina sinna frá því, að hann gæti stillt öldurnar. Hann hélt einn síns liðs upp með læknum, skrúfaði hnúðinn af göngustaf sínum og hellti svolítilli olíu t lækinn úr hylki, sem hann hafði fyllt og stungið í stafinn. Vinir hans störðu á yfirborð lækjarins sem þrumulostnir, þegar þeir sáu, að öldurnar tók nú að lægja smám saman. Hann virtist raunar vera slíkur galdramaður, að meðan á amerísku byltingunni stóð, trúði fólk í Englandi raunverulega sögusögn um, að ,,Dr. Franklin væri búinn að finna upp vél á stærð við tannstöng- ulshylki, sem gæti eytt Sankti Páls- dómkirkjunni og breytt henni í handfylli af ösku! ’ ’ SKYLDA ÞEGNS. Brátt fann Franklin samt hjá sér ástæðu til þess að skrifa eftirfarandi orð, og það má greina eftirsjá í þeim: „Kaupsýslustörfin neyða mann stundum til þess að skjóta heim- spekilegum athugunum á frest.” Nýja þjóðin þarfnaðist hans sem sagt, og það stríddi gegn trú hans og skoðunum að leggja ekki fram sinn skerf. Franklin átti frumkvæðið að margs konar þjóðfélagslegum fram- kvæmdum á næstu árum. Hann kom fyrsta atvinnulögregluliðinu á lagg- irnar og fyrstu brunaliðssveit sjálf- boðaliðaí Philadelphiu, einnig fyrsta brunatryggingafélaginu, Pennsylvan- íuháskóla og hinu heimsfræga Pennsylvaníusjúkrahúsi. ,,Við breytum stöðugt heiminum, jafnvel þegar við höfumst ekkert að,” sagði Franklin og bætti við í hvatningarskyni: ,,Við skulum því breyta honum á ábyrgan hátt.” Boðskapur hans var upphaf að hinni bandarísku hefð persónulegrar ábyrgðar. Franklin sjálfur tók á sig ábyrgð á framkvæmdum og atburð- um æ ofan í æ. Þegar yfírvöld og íbúar heimabæjar hans sýndu ekki nóg framtak, hvað snerti varnir gegn indíánum eða stigamönnum, lagði hann sig fram til þess að afla fíár til þess að kosta einkaher í slíku skyni t)g - lagði jafnframt fé af mörkum sjálfur. Það var ekki sam-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.