Sjómannadagsblað Snæfellsbæjar - 01.06.1998, Qupperneq 48

46
Sjómannadagsblað Snæfellsbæjar 1998
að nú, en í haust er stefnt að því
að merkja skarkola út af Ólafsvík
með rafeindamerkjum sem sýna á
hvaða dýpi og við hvaða hitastig
fiskarnir halda sig. Rafeinda-
merkin ættu að geta veitt upplýs-
ingar um vetrarútbreiðslu kolans,
og reyndar eru slíkar rannsóknir
3. mynd. Endurheimtur úr skarkolamerkingum
út af Ólafsvík árin 1956-1962 á mismunandi
svæðum kringum landið. Tölurnar tákna fjölda
endurheimtra merkja á hverju svæði. Teiknað eft-
ir mynd frá Aðalsteini Sigurðssyni (1989)
þegar hafnar með merkingum á
hrygningarkola á Flákakanti.
Þegar niðurstöður úr merking-
artilraunum eru túlkaðar, verður
að hafa í huga að merktir fiskar
endurheimtast aldrei þar sem eng-
ar veiðar eru stundaðar. Segja má
að veiðar á skarkola
séu stundaðar víða á
utanverðum Breiða-
firði, en í innri hluta
fjarðarins eru veiðar
með dragnót, vörpu
og netum bannaðar
allt árið. Ekki er hægt
að útiloka að hluti
merktra skarkola hafi
gengið inn í Breiða-
fjörð um sumarið en
miklar endurheimtur í
utanverðum firðinum
allt sumarið benda þó
til að það hafi ekki
verið í miklum mæli.
Niðurstöður úr skar-
kolamerkingum Aðalsteins Sig-
urðssonar út af Ólafsvík árin
1956-1964 eru í ýmsu frábrugðn-
ar niðurstöðum okkar. I fyrsta
lagi má nefna að þá endurheimt-
ust hlutfallslega miklu færri
merki, þrátt fyrir að um nokkurra
ára endurheimtur sé að ræða. Það
gæti stafað af tveimur þáttum.
Veiðiálag á skarkola gæti hafa ver-
ið minna á þessum árum og
einnig má búast við að merki hafi
ekki skilað sér eins vel vegna þess
að stór hluti skarkolans var veidd-
ur af erlendum fiskiskipum.
Þannig veiddu útlendingar 70%
af öllum skarkolaafla við Island á
árunum 1956-1964.
Skarkolinn úr merkingunum
Aðalsteins virðist einnig dreifast
meira, einkum suður í Faxaflóa og
suður fyrir Reykjanes. Þetta eru
margra >ára endurheimtur og eftir
því sem lengra líður frá merkingu
aukast líkurnar á að kolar veiðist
langt frá merkingarstað. Því gætu
endurheimtur úr merkingum
okltar átt eftir að dreifast meira
þegar lengra líður frá merkingu,
og í raun má segja að þær séu þeg-
ar farnar að sýna tilhneigingu í þá
átt því síðustu mánuði hafa merki
fengist víða við vestanvert landið.
Þá fóru merkingarnar árin 1956-
1964 fram að sumri, en ekki á
hrygningartíma eins og merkingar
okkar, og því er hugsanlegt að
hluti merktra kola hafi verið kolar
í göngum frá hrygningarslóðum
sunnanlands.
Þær miklu endurheimtur (40
%) sem við fengum af merkjum
Hjalti Karlsson að merkja kola.
Mynd: Jón S.
benda til þess að veiðiálagið á
skarkola í sunnanverðum Breiða-
firði sé of mikið. Svipaða sögu
má segja um merkingar annars-
staðar við Vesturland því endur-
heimtuhlutfall úr merkingum á
hrygnandi skarkola á Flákakanti
var orðið 30 % eftir 11 mánuði
og úr merkingum á sunnanverð-
um Vestfjörðum haustið 1997
voru endurheimtur 23 % eftir 8
mánuði og aðalveiðitíminn eftir.
Veiðar á skarkola á svæðinu sem
við höfum fjallað um hér, og víðar
við vestanvert landið, virðast því
vera nokkuð umfram það sem bú-
ast má við að gefi hámarksafrakst-
ur til langs tíma litið, og nefna má
að í aflareglu fyrir þorskveiðar er
gert ráð fyrir að 25 % veiðistofns-
ins séu veidd árlega.
Því miður hafa rannsóknir á
skarkola í Breiðafirði verið afar
takmarkaðar og lítið er í raun vit-
að um hvort ókynþroska skarkoli
sé alltaf uppistaðan í veiðum á
grunnslóðinni, eða hvort sum ár
sé hrygningarkoli í sumargöngum
meira áberandi. Miðað við rann-
sóknir okkar sumarið 1997 virðast
veiðar á svæðinu byggjast á ung-
um kola og þær eru því háðar því
að sterkir árgangar komi inn í
veiðina. Síðustu 3 ár hafa engir
stórir árgangar bæst við veiðistofn
skarkola og árgangarnir frá 1993
og 1994 virðast ekki vera sterkir.
Það tekur skarkolann sunnan- og
vestanlands einungis um 4 ár að
ná veiðanlegri stærð (30-35 cm)
og nú þegar gæti sterkur árgangur
verið að alast upp. Ekkert er þó
vitað um uppvaxandi árganga
þannig að erfitt er að spá
um aflahorfur á svæðinu
næstu ár.
Þakkir
Eftirtaldir fá þakkir fyrir
ýmiskonar aðstoð. Ahöfnin
á Auðbjörgu SH-197, Björg
Aradóttir, Guðjón Ingi Egg-
ertsson, Hrefna Einarsdótt-
ir, Hörður Andrésson, Lára
Aðalsteinsdóttir, Páll Svav-
arsson, Svanhildur Egils-
dóttir og Vilhjálmur Þor-
steinsson. Að lokum viljum
við þakka þeim fjölmörgu
sjómönnum sem skiluðu
merkjum og óska sjómönn-
um og fjölskyldum þeirra til ham-
ingju með daginn.
HEIMILD:
Aðalsteinn Sigurðsson, 1989.
Skarkolamerkingar við Island árin
1953-1965. Hafrannsóknir 39:
5-24