Tímarit lögfræðinga - 01.04.1986, Blaðsíða 9

t
HENRIK SV. BJÖRNSSON
Henrik Sv. Björnsson andaðist í Reykjavík
21. nóvember 1985, rúmlega 71 árs að aldri.
Hann var einn af þeim sem lögðu grunvöllinn
að utanríkisþjónustu íslands og ævistarf hans
var að mestu helgað henni.
Henrik var sonur Sveins Björnssonar, fyrsta
forseta (slands og konu hans, Georgíu Hoff-
Hansen, dóttur Hans Henriks Hansens lyfsala og
jústitsráðs í Hobro á Jótlandi. Þegar Sveinn
Björnsson flutti til Kaupmannahafnar sem fyrsti
sendiherra íslands árið 1920, var Henrik 6 ára
gamall. Þar ólst hann upp ásamt fimm systkin-
um sínum. Árið 1927 hóf hann nám í Mennta-
skólanum í Reykjavík, og að loknu stúdentsprófi
settist hann í lagadeild Háskóla íslands. Laga-
prófi lauk hann í ársbyrjun 1939. Hann starfaði
í nokkra mánuði í sendiráði íslands í Kaupmannahöfn, þar sem hann tók
fyrstu skrefin á braut utanríkisþjónustunnar undir handleiðslu föður síns. En
síðan réðst hann í dönsku utanríkisþjónustuna eins og nokkrir íslenskir lög-
fræðingar höfðu gert á undan honum. Hann tók við störfum í utanríkisráðu-
neytinu í Kaupmannahöfn 1. júní 1939.
Sem kunnugt er fóru Danir með utanríkismál tslands samkvæmt sambands-
lagasáttmálanum frá 1918. Hinn 9. apríl 1940 réðust Þjóðverjar inn í Dan-
mörku, og aðfaranótt næsta dags tóku íslendingar utanríkismálin í eigin
hendur. Er Sveinn Björnsson, þáverandi sendiherra, kom heim frá Danmörku
fljótlega eftir þetta, kom Henrik sonur hans með honum. Sveinn Björnsson
var nú skipaður ráðunautur ríkisstjórnarinnar í utanríkismálum og gegndi því
starfi þar til hann var kjörinn ríkisstjóri 17. júní 1941. Henrik varð einn af
starfsmönnunum á skrifstofu ráðunautarins í utanríkismálum, en þar var
m.a. undirbúin löggjöf um utanríkisþjónustu íslands, unnið að leiðbeininga-
bók fyrir utanríkisþjónustuna og skrá yfir gilda samninga íslands við önnur
ríki.
Sett voru bráðabirgðalög um utanríkisþjónustu íslands í júlí 1940, og var þá
farið að kalla utanríkismáladeild forsætisráðuneytisins utanrikismálaráðuneyti.
Þegar lög þessi voru staðfest af Alþingi árið 1941, var kveðið skýrt á um
stofnun utanríkisráðuneytis, og var Henrik Sv. Björnsson einn af þeim sem
fengu skipun í það ráðuneyti í byrjun. Hann hafði þá þegar fengið talsverða
þekkingu og reynslu á sviði utanrtkismála er kom sér vel, því að mjög reyndi
á hina ungu íslensku utanríkisþjónustu á styrjaldarárunum. Eftir það gegndi
Henrik hverju trúnaðarstarfinu á fætur öðru í utanríkisþjónustunni, þ.á m. hin-
3