Tímarit lögfræðinga - 01.04.1986, Blaðsíða 75

I síðastnefndum dómi eru gerðar allríkar kröfur til sönnunar. Lík-
urnar fyrir því, að naglabyssuskotið sé frá stefnda komið, virðast vera
meiri en líkurnar fyrir því að hvellhettan á sorphaugunum stafi frá
stefnda Rarik í Mývatnssveitarmálinu.
Ekki verður séð, að Hæstiréttur geri meiri kröfur til sönnunar sak-
ar og orsakatengsla í málinu gegn Rarik en í þeim dómum fjórum, sem
nú voru raktir. Við samanburð dómanna verður þó að hafa í huga, að
málið gegn Rarik er reifað eftir öllum málsgögnum, en hin málin ein-
ungis eftir dómum Hæstaréttar og héraðsdómum, sem prentaðir eru í
dómasafni Hæstaréttar. Vera kann, að mynd sú, sem dregin er upp af
sönnunaratriðum í síðarnefndum málum, væri gleggri, ef unnt hefði
verið að kanna málsskjölin.
7. ÓSKIPT ÁBYRGÐ ALLRA SPRENGIMANNA,
SEM KOMU VIÐ SÖGU?
Svo sem fyrr segir, notuðu ýmsir fleiri en Rarik næstu árin á undan
sprengiefni við framkvæmdir í Mývatnssveit og nágrenni. Yfirgnæf-
andi líkur eru til þess, að hvellhettan, sem G fann, hafi komið frá ein-
hverjum þeirra. Spyrja má, hvort ekki sé eðlilegt að fella skaðabóta-
ábyrgð á þessa aðila, er allir höfðu með höndum háskalegt sprengiefni.
Engum þeirra nema Rarik var stefnt í málinu. Beindist rannsókn
meira að því að leiða í ljós, hvernig háttað var notkun, meðferð og varð-
veislu sprengiefnis hjá Rarik en öðrum aðilum. Ekkert kom fram um
saknæma háttsemi þeirra. Eftir gildandi rétti var því enginn grund-
völlur til að dæma þá til greiðslu skaðabóta. (I dómi bæjarþings Reykja-
víkur 14. júní 1974, sjá H 1976, 839 tókst hins vegar að sanna sök á
stefndu. Þeir vanræktu að halda skýrslur, sem skylt var að halda sam-
kvæmt lögum. Þess vegna var vafi um staðreyndir metinn þeim í óhag.).
Regla þess efnis, að vörslumenn eða notendur sprengiefnis beri án
sakar bótaábyrgð á tjóni af völdum slíks efnis, myndi ekki nægja til
bótaskyldu, þar eð sönnur um orsakatengsl vantar. Til þess að unnt sé
að dæma bótaábyrgð í máli, þar sem upplýsingar eru álíka takmarkaðar
og hér var raunin um aðra aðila en Rarik, þyrfti bæði að fella sönnunar-
byrði um orsakatengsl á stefndu og beita hlutlægri ábyrgð (eða sakar-
líkindareglu). Dæmi eru víst ekki um svo víðtæka skaðabótaábyrgð hér
eða í grannlöndunum.
I fáeinum ríkjum Bandaríkjanna benda dómsúrlausnir til þess, að þar
verði gengið svo langt í málum um líkamstjón af völdum hættulegra
69