Tímarit lögfræðinga - 01.04.1986, Blaðsíða 41

umboðsstjórnar munu auðvelda vald- og verkefnadreifingu.
Varðandi umdæmaskiptingu einstakra stjórnsýslugreina leggur
nefndin aðallega til að fylkjaskiptingunni verði fylgt en ella að þess
verði gætt að umdæmamörk gangi ekki þvert á mörk sveitarfélaga og
fylkja.
FRAKKLAND
Stjórnsýsla Frankaríkis — lénsskipulagið
Við hrun Vestrómverska ríkisins leið stjórnsýslukerfi þess undir
lok. Á fyrri hluta 6. aldar hafði Kloðvík Frankakonungi og sonum hans
tekist að sameina Gallíu að nýju undir sinni stjórn, og þótt Kloðvík
bæri mikla virðingu fyrir rómverskum stjórnarháttum og leitaðist við
að varðveita leifar þeirra00) urðu þó stjórnarhættir Franka grundvöll-
ur allrar síðari þróunar stjórnsýslu Frakklands og þeirra landa sem
Frankakonungar lögðu undir veldi sitt. Sú stjórnsýsla sem þróaðist af
þessari rót varð síðar í mörgum greinum fyrirmynd stjórnarhátta
annarra ríkja er tímar liðu fram.
Löggjafarstarf, stjórnsýsla og dómgæsla fór upphaflega fram meðal
Franka, eins og meðal annarra germanskra þjóða, á þingum. Þegar
Frankar voru að ryðja sér til rúms í Gallíu virðast þingin, „mallus“
(mallum), aðallega hafa verið dómþing, líkt og Alþingi hér eftir 1264.
Allir frjálsir menn í þingsókninni voru skyldir til þingsóknar. Þeir
virðast upphaflega hafa kjörið lögmann (þunginus) til þingstjórnar.
Dómsmenn (rachimbourg, boni homines) unnu dómsstörf undir dóm-
stjórn lögmanna, sem e.t.v. hafa nefnt þá og haft áhrif á dómsúrlausn-
ir. Barónar eða undirgreifar (sagibarons, obgrafiones) 61) gættu réttar
konungs. Ríkið skiptist í „lönd“ (pagi, pays, comtés, civitates í suður-
héruðunum) til stjórnsýslu og herstjórnar, og höfðu greifar (comtes,
grafiones, comites) og vísigreifar (vicomtes, vicecomites) umboðsstjórn
á hendi. Þeir önnuðust fullnustu dóma og heimtu sakeyri, bæði sjálfum
sér til handa og konungi62). Þeir önnuðust rannsóknir sakamála, höfðu
hendur í hári brotamanna og færðu til þings til að þeir yrðu dæmdir.
Þrælum og öðrum hinum ótignustu mönnum refsuðu þeir sjálfir án
60) Sverrir Kristjánsson, s. 180.
61) Sbr. lendir raenn Noregskonungs, Saga íslands III, s. 25.
62) Sverrir Kristjánsson, s. 181. Höfðingjar (bestu menn) Franka neyddu Klótar II. (613-
629) til að fallast á að greifar skyldu skipaðir úr hópi þeirra aðalsætta er búsettar
væru í hverju greifadæmi (S.K. 177). Krafa íslenskra höfðingja um að sýslumenn skyldu
vera af goðaættum er þannig ekkert einsdæmi.
35